Zwarte lijst van bewindvoerders
Je hebt al schulden, maar zakt door je bewindvoerder nog verder weg in de rode cijfers. Slecht functionerende en malafide bewindvoerders kunnen vanwege beperkt toezicht vaak lang hun praktijk blijven voeren. Schuldenaren zijn het zat en leggen op social media zwarte lijsten aan. Ook steeds meer gemeentes nemen maatregelen tegen de rotte appels.
‘Kent hier iemand X? Hij is bewindvoerder van ons en laat al vier maanden niets horen. Via de rechtbank worden we niets wijzer en we hebben nog behoorlijk wat geld te goed’, vraagt een bezorgd lid van de Facebookgroep ‘Meldpunt Misstanden Bewindvoering en Budgetbeheerders’. Hij is een van de vele schuldenaren die online klaagt over zijn bewindvoerder. Volgens groepsorganisator Jordi Brouwer hebben al die negatieve verhalen een belangrijk doel: mensen met geldproblemen waarschuwen voor bewindvoerders die hun cliënten verder in de financiële ellende duwen.
“Er is in Nederland geen register van foute bewindvoerders en wij willen dat gat vullen.
Bewindvoerders worden nu nauwelijks ter verantwoording geroepen. Je kan met moeite van je bewindvoerder afkomen via de rechtbank, maar de malafide bewindvoerder kan zijn praktijk dan vaak gewoon voortzetten. Op deze manier halen we ze uit de anonimiteit en proberen we te voorkomen dat kwetsbare mensen alsnog met ze in zee gaan”, vertelt Brouwer. Er zijn online meer plekken waar schuldenaren elkaar waarschuwen voor bewindvoerders, zoals de Facebookgroepen ‘STOP slechte bewindvoerders! en ‘Benadeeld en opgelicht door bewindvoerders?’.
Roeland van Geuns, lector Armoede Interventies aan de Hogeschool van Amsterdam, beaamt dat het voor schuldenaren lastig is om het kaf van het koren te scheiden. Bewindvoerders moeten jaarlijks aan de kantonrechter verantwoording afleggen. “Maar de rechter heeft slechts beperkte mogelijkheden om eisen te stellen aan de bewindvoerder. Die zijn redelijk formeel en gaan niet erg diep in op het handelen van een bewindvoerder”, verklaart Van Geuns.
Zo moeten bewindvoerders hun cliënten een klachtenregeling kunnen bieden en een deugdelijke administratie voeren. De rechter heeft echter maar een beperkt toezicht op die administratie. “
Onderbewindgestelden moeten zelf regelmatig de rekening en verantwoording goedkeuren. Hun instemming is vaak voldoende voor de acceptatie door de rechter. Bovendien is het toezicht van de rechter een momentopname. Als de bewindvoerder bijvoorbeeld binnen een jaar een huurachterstand laat ontstaan en deze weer wegwerkt, dan heeft de rechter daar geen idee van”, aldus de lector.
Degenen die zijn aangewezen op een bewindvoerder zitten in een kwetsbare positie. Bewind is er voor mensen die hun financiële zaken niet zelf kunnen regelen. Denk aan gehandicapten, verslaafden of dementen. Sinds 2014 kunnen ook mensen met problematische schulden bewind aanvragen. De bewindvoerder beheert dan het vermogen en neemt de financiële beslissingen. De bewindvoerder kan een familielid zijn, maar ook een stichting of commercieel bureau. Er zijn in Nederland inmiddels meer dan 1900 professionele bewindvoerders.
“Commerciële bewindvoerders schieten als paddenstoelen uit de grond. Zij profiteren van een geweldig verdienmodel door afhankelijke klanten, gemeenten die stipt op tijd betalen en overbelaste kantonrechters”, stelt het Groningse SP-raadslid Rosita van Gijlswijk. De Groningse gemeenteraad besloot onlangs te stoppen met het financieren van commerciële bewindvoerders. Gemeentes vergoeden gewoonlijk de kosten als de schuldenaar minder dan 120 procent van het bijstandsniveau verdient. “Bewindvoerders hebben er geen belang bij dat hun cliënten financieel weer op eigen benen komen te staan, terwijl wij dat als gemeente wel graag willen”, aldus Van Gijlswijk. Groningen gaat professionele bewindvoering daarom in eigen handen nemen. De gemeente Deventer deed dat al begin dit jaar. Commerciële bewindvoerders startten daar een rechtszaak omdat zij dit als broodroof zien.
Ook andere gemeenten proberen meer grip te krijgen op professionele bewindvoerders. Zo besloot de gemeente Maastricht onlangs een witte lijst te gaan aanleggen om haar inwoners te helpen bij de zoektocht naar een goede bewindvoerder. “Dat zijn partijen die een convenant ondertekenen en bij wie we over de schouder kunnen meekijken”, vertelt wethouder Jack Gerats.
“Het bestaan van niet goed functionerende bewindvoerders is zeer schadelijk voor alle bewindvoerders en hun cliënten”, reageert Corno van Renssen van de Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders (BPBI). Hij stelt echter dat er de afgelopen jaren al veel is verbeterd. “Natuurlijk zou het beter zijn als ze nog sneller het kaf van het koren kunnen scheiden. Maar ik wil benadrukken dat er ook heel veel koren is: bewindvoerders die hard werken, het beste met hun cliënten voor hebben en goed werk leveren.” Van Renssen wijst er op dat bewindvoerders vaak een grote hoeveelheid dossiers behandelen, veelal zo’n zestig dossiers tegelijk. “Per cliënt krijgen we 17 uur per jaar vergoed. Bij eenvoudige dossiers is dat voldoende omdat we met goede ICT werken. Maar bij complexe situaties is dat veel te weinig.”
“Door de complexiteit in veel zaken kan bij sommige bewindvoerders de verleiding ontstaan om de grenzen van de regels op te zoeken”, waarschuwt lector Van Geuns. Bewindvoerder Barbara de Frel uit Ooltgensplaat heeft daar voorbeelden van gezien bij haar collega’s. “Ik heb dossiers van andere bewindvoerders overgenomen die te laat een vergoeding voor zichzelf bij de gemeente hadden aangevraagd, maar hun eigen kosten wel in rekening brachten bij cliënten.”
Bewindvoerder De Frel vindt de zwarte lijsten op social media echter geen goed idee. “Ik vind het iets weg hebben van een volksgericht. Besef wel dat een bewindvoerder het bij sommige cliënten nooit goed zal doen. Als bewindvoerder moet je namelijk vaak nee zeggen, en dat vinden cliënten vaak niet leuk om te horen.” Brouwer reageert: “Ik ben graag bereid om bewindvoerders de kans te geven hun weerwoord te laten horen. Maar dat neemt niet weg dat er behoefte is aan een zwarte lijst omdat sommige bewindvoerders ondermaats of zelfs vanuit eigenbelang opereren.”
‘Bewindvoerders wanen zich in snoepwinkel’
Willemien Pfeifer koos voor financieel bewind, maar heeft daar nu spijt van: “Ik ben onder bewind gegaan om de deurwaarders bij me vandaan te houden. Ik had een schuld van ongeveer vijfduizend euro. De rust die ik door het bewind hoopte te krijgen, is absoluut niet gekomen. Mijn eerste bewindvoerder zei bijvoorbeeld dat het niet mogelijk was om een regeling te treffen over een verkeersboete, maar toen ik zelf belde lukte dat wel. Ik heb toen een klacht ingediend. Vervolgens kreeg ik een brief van de rechtbank dat hij uit zijn bevoegdheid was gezet vanwege nalatigheid. Ik was blijkbaar niet de enige die ontevreden over hem was.
Mijn nieuwe bewindvoerder is echter nog slechter. Daarmee krijg ik sinds november al helemaal geen contact. Ze betaalt mijn rekeningen niet, waardoor de vorderingen alleen maar verder oplopen. Inmiddels is daar al zo’n tweeduizend euro bovenop gekomen. Met hulp van de gemeentelijke kredietbank heb ik ternauwernood kunnen voorkomen dat er beslag werd gelegd op mijn inboedel. Maar ondertussen strijkt deze iedere maand namens mij wel een bedrag van 144 euro op. Ik ben in contact gekomen met een paar andere cliënten van haar en ook daarvoor doet ze niets. Ik krijg het gevoel dat de bewindvoerders zich met al die kwetsbare mensen in een snoepwinkel wanen, waarvan ze gemakkelijk geld kunnen innen.
Ik ga opnieuw naar de rechter een verzoek indienen om bij deze bewindvoerder weg te gaan. Ik laat me voortaan bijstaan door de gemeente. Die bewindvoerders hebben me hoop stress gegeven, maar ik ben nog mondig genoeg om voor mezelf op te komen. Het treurige is dat er ook genoeg mensen onder bewind zijn die dat om psychische redenen niet kunnen.”
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
