‘Voor veganistisch dieet meer land nodig dan voor dieet mét vlees? Dat klopt gewoon niet’
Er is voldoende landbouwgrond om de hele wereldbevolking van plantaardige eiwitten te voorzien, berekende Hannah van Zanten, universitair hoofddocent aan Wageningen University. Niet iedereen neemt dat haar in dank af.
Hoe kun je de sfeer aan tafel in één klap bederven? Begin een gesprek over veganistisch eten. Discussies over vlees en zuivel worden al snel emotioneel of venijnig. Veel vleeseters hebben er een hekel aan als anderen – laat staan de overheid – zich bemoeien met wat er op hun bord ligt. Terwijl vegetariërs en veganisten zich zorgen maken over de impact van de vlees- en zuivelconsumptie op dieren, klimaat en milieu, en graag zien dat ook anderen hun gehaktbal of glas melk laten staan. Voor je het weet vliegen verwensingen als ‘dierenbeul’ of ‘gutmensch’ over tafel.
In 2050 zijn we naar schatting met 10 miljard mensen op aarde. Om die allemaal te voeden, zonder de aarde kapot te maken, moeten we drastisch anders gaan eten. Wat betekent dat voor de voedingsindustrie en voor ons als consument? Vandaag deel 3: het gebruik van landbouwgrond voor een plantaardig dieet.
De Wageningse universitair hoofddocent Hannah van Zanten, gespecialiseerd in het onderzoeken van duurzame voedselsystemen, laat zich niet uit over morele overwegingen. Zij onderzoekt de kale cijfers. Die stellen dat er minder landbouwgrond nodig is voor een plantaardig dieet dan voor ons huidige voedselpatroon, omdat er nu veel akkerbouwgrond gebruikt wordt om veevoer te produceren. Ook berekende Van Zanten dat er al ruim voldoende landbouwgrond is om de wereldbevolking met plantaardige eiwitten te voeden.
Die cijfers stroken niet met de belangen van de vlees- en zuivelindustrie. ,,Als iedereen vanaf vandaag alleen nog plantaardig eet, hebben we drieënhalve aarde nodig om de wereldbevolking te voeden’’, beweerde FrieslandCampina-topman Hein Schumacher onlangs in Het Financieele Dagblad.
Je hoort vegetariërs en veganisten wel vaker zeggen dat je beter de maïs en het graan dat in de koe gaat kunt eten, dan de koe zelf. Is uw onderzoek het wetenschappelijke bewijs voor die uitspraak?
Van Zanten: ,,Dit is al eerder wetenschappelijk aangetoond. Nu.nl vroeg mij en collega-onderzoekers uit Wageningen om de uitspraak van de ceo van FrieslandCampina te factchecken. Daarom hebben wij op basis van cijfers van de VN-voedselorganisatie FAO een eenvoudige berekening gemaakt, die laat zien dat we geen drieënhalve aarde nodig hebben als we plantaardig willen eten. Bijna de helft van alle plantaardige eiwitten die de wereld produceert, komt nu in veevoer terecht. Als we al het akkerbouwland zouden gebruiken om gewassen te telen die geschikt zijn voor humane voeding, kan de hele wereld een even eiwitrijk dieet volgen als de gemiddelde Nederlander.
,,Uit een andere studie blijkt dat je 30 procent minder land nodig hebt voor een plantaardig dieet. Voor ons huidige dieet is ongeveer 0,17 hectare landbouwgrond per persoon per jaar nodig, terwijl voor een veganistisch dieet zo’n 0,12 hectare nodig is. Een plantaardig dieet draagt dus bij aan voedselzekerheid en het heeft minder milieu-impact.’’
Wat vindt u van de uitspraak van FrieslandCampina-topman Schumacher?
,,Ik was erg verbaasd om dat te lezen. Er zijn de afgelopen jaren heel veel studies gedaan waaruit blijkt dat een veganistisch dieet minder milieu-impact heeft. Dus dat je voor een veganistisch dieet meer land nodig zou hebben dan voor het huidige dieet, klopt gewoon niet.’’
Mensen hebben meer nodig dan alleen eiwitten. Is op basis van deze gegevens wel te stellen dat je de wereld op een plantaardige manier kunt voeden?
,,Uiteraard moet je ook naar andere dingen kijken. Als je overstapt op een volledig veganistisch dieet, moet je opletten dat je alle essentiële nutriënten binnenkrijgt. Dat is zeker mogelijk, alleen vitamine B12 moet je op een andere manier aanvullen. Als iedereen zou overstappen op een plantaardig dieet, moeten we wel andere gewassen gaan kweken. Maar dat betekent niet dat er meer akkerbouwland nodig is.’’
Wat moet de politiek doen met de wetenschap dat er minder landbouwgrond nodig is voor een plantaardig dieet?
,,Wat ik belangrijk vind, is dat de overheid naar het totaalplaatje gaat kijken. De politiek moet niet alleen zeggen dat de veestapel kleiner moet, maar ook dat we dan anders moeten gaan consumeren. We hebben zowel productie- als consumptiestrategieën nodig. Ik denk dat er een belangrijke taak voor de overheid ligt om te kijken hoe je gewoontes van mensen kunt doorbreken.’’
U werkt op de universiteit in Wageningen. Er wordt wel gezegd dat de intensieve veehouderij daar is uitgevonden. Hoe kijken collega’s aan tegen uw bevindingen?
,,Efficiëntie was lange tijd doorslaggevend in Wageningen. Dat had onder meer te maken met voedselzekerheid. Een belangrijk begrip daarbij was voederconversie, dus de efficiëntie waarmee een dier voer omzet naar lichaamsgewicht. Daarbij wordt gekeken naar kilo’s voer en niet naar wat er precies in dat voer zit en de milieu-impact van het voer. Het risico is dat je steeds hoogwaardiger voer gaat produceren, wat mensen ook zelf kunnen eten. Ik merk dat er binnen ‘Wageningen’ de laatste jaren steeds meer stemmen opgaan om hier anders naar te kijken. Bijvoorbeeld door alleen te rekenen met eiwitten die wij als mensen niet kunnen verteren.’’
Maar in dat geval gaat u er nog steeds van uit dat we wel vlees blijven eten. Is vegetarisch of veganistisch eten minder populair binnen Wageningen University & Research?
,,Wageningen is een afspiegeling van onze maatschappij, dus ook op onze campus vindt een levendig debat plaats. Dat is normaal en gezond, zolang het maar niet tot polarisatie leidt en er juist voor zorgt dat we samen gaan kijken hoe we een aantal grote problemen oplossen. Want we moeten écht iets gaan doen. Niet alleen aan het verlies aan biodiversiteit en natuur, maar ook aan zaken als een ongezonde leefstijl.
,,Wat dat betreft is het eigenlijk heel simpel: in het Westen zouden we vanaf morgen echt minder en gezonder moeten gaan eten. Niet alleen minder vlees, maar ook minder brood, minder pasta en minder pizza. Alles minder. Behalve groente. Dat is het enige waarvan we in het Westen te weinig eten. En daarbij mag er natuurlijk best variatie zijn, dat de een dus wel dierlijke eiwitten eet en de ander niet. Laten we elkaar daarin respecteren. Een verschil in morele waarden is prima, als we maar wel aan de milieudoelen voldoen.’’
‘Voor veganistisch dieet meer land nodig dan voor dieet mét vlees? Dat klopt gewoon niet’
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Nederlandse bonen vol met eiwitten, maar hier nog onbekend →
Kaas maken zonder koeien, Jaap Korteweg is dichtbij een oplossing →
Liever geen kunstmest meer, maar kunnen we wel zonder? →
