Vliegen of niet? Hoe je een reisruzie aanpakt

Vliegstrijd – Niet iedereen wil nog met het vliegtuig op vakantie. Hoe hou je in relatie of vriendengroep reisruzie buiten de deur?

‘Liever niet met het vliegtuig”, gooide een vriendin de knuppel in het hoenderhok. Onderwerp van discussie was de bestemming van ons jaarlijkse vriendinnenweekend. Ik was blij dat zij erover begon – een paar jaar eerder klaagde ik na een weekend Breda nog dat we steeds dichter bij huis bleven. Daarna gingen we met het vliegtuig naar Nice en Valencia. Niet veel later kreeg ik last van vliegschaamte. Maar dat ik sinds kort het vliegtuig mijd, wil niet zeggen dat al mijn reisgenoten dat ineens ook allemaal willen.

Vliegen is een genot waarvan het lastig is afscheid te nemen. Binnen een paar uur, en voor een paar tientjes, reis je heel Europa door. En voor wie verder weg wil, is het vliegtuig vaak de enige optie. Maar een retourtje Barcelona voor 2 personen veroorzaakt zo’n 1000 kilo CO2-uitstoot, blijkt uit cijfers van voorlichtingsbureau MilieuCentraal. Als je samen met de trein gaat, is dat 180 kilo. En een elektrische auto die op en neer naar Barcelona rijdt, stoot 210 kilo CO2 uit.

Eén vliegreis doet bijna alle andere duurzame acties teniet. Eten jullie bijvoorbeeld samen een jaar geen vlees, dan levert dat klimaatwinst op van 920 kilo CO2 , stelt MilieuCentraal. Om een retourtje Bali te compenseren, zou je bijna 8 jaar lang geen vlees moeten eten.

Mijn vriendinnen waren wel bereid om een ander vervoermiddel te kiezen. Op voorwaarde dat de bestemming écht leuk was, en niet te dichtbij. We gaan nu carpoolen naar Düsseldorf. Zonder dat de woorden klimaatverandering, CO2-uitstoot of luchtvervuiling vielen. Ik hoop dat we die volgend jaar weer kunnen vermijden. Want al maak ik me behoorlijk zorgen over het klimaat, ik wil de sfeer niet verpesten door de moraalridder uit te hangen. Of moet ik die (vlieg)strijd juist wel voeren?

Vakantie op de lange baan

Ja, zegt campagnestrateeg Anne-Marie Pronk, die onder meer voor gemeentes projecten rond energiebesparing en duurzame energie bedenkt: „Bespreek hoe je omgaat met verlangens die indruisen tegen wat je weet over de ernst van de klimaatcrisis. Veroordeel de ander niet vanwege een vliegreis, maar vraag heel open of hij zich ook zorgen maakt over de toekomst.”

Pronk vindt het positief dat de milieu-impact van vliegen een gespreksonderwerp is geworden. „Dat betekent dat de sociale norm aan het veranderen is.” Wat vliegen zo’n lastig onderwerp maakt, is dat we conflicterende verlangens hebben. „Vaak gaat het klimaatprobleem mensen wel aan het hart, maar vinden ze het vieren van vriendschap ook belangrijk. Of ze willen hun kinderen wat van de wereld laten zien.”

Wil je anderen overtuigen van het belang om minder te vliegen, dan moet je volgens Pronk het goede voorbeeld te geven. „En daarin consequent te zijn.” Compromisloosheid heeft wel gevolgen voor je omgeving. „Daar worstel ik ook mee: een jubileum van vriendinnen uit mijn studietijd bracht mij laatst in een lastig parket. Het plan was om met zijn allen een week op vakantie te gaan. Dat ik bij iedere bestemming op zoek ging naar een alternatief voor het vliegtuig, haalde de lol er voor de rest nogal af. De vakantie is nu op de lange baan geschoven. Ik sta vierkant achter de beslissing om niet te vliegen, maar voel me ook wel een beetje een party-pooper.”

Vliegstrijd met vrienden is al vervelend, nog ingewikkelder wordt het als je niet op één lijn zit met je partner. Irani Admiraal (44) uit Bleiswijk, loopbaancoach gespecialiseerd in het begeleiden van vastgelopen hoogbegaafden: „Mijn man wil niet meer vliegen en dat vind ik lastig. Wij hebben jong kinderen gekregen. Vliegvakanties zaten er financieel niet in.” Die verre reizen zouden ze later wel maken, spraken ze af. „Nu de kinderen groter zijn en we allebei werken, kan dat eindelijk. En nu wil hij het niet meer vanwege het klimaat.” Admiraal probeert op andere manieren duurzaam te leven. „Ik douche kort, scheid mijn afval en we eten thuis biologisch en minderen met vlees.” Niet vliegen vind ze een te groot offer. „Ik ben avontuurlijk en wil wat van de wereld zien. Die behoefte heeft mijn man minder.”

Hoe kom je uit zo’n impasse? Zie het als een onderhandeling, zegt hoogleraar psychologie Paul van Lange aan de Vrije Universiteit, gespecialiseerd in vertrouwen en samenwerking. „Het werkt vaak het best om allebei je voorkeuren op tafel te leggen, zonder elkaars morele motieven te betwisten. Want dat laatste eindigt vaak in een vervelend gesprek.” De kunst is volgens hem om niet op zoek te gaan naar een compromis, maar naar een uitkomst die voor beiden gunstiger uitpakt. „Klinkt simpel, maar het kost vaak veel moeite om die oplossing te vinden.”

Een compromis is om het ene jaar niet met het vliegtuig te gaan, en het andere wel. Maar dan is er altijd één partner niet helemaal in zijn element. Een win-winsituatie is bijvoorbeeld om de Transsiberië Express van Moskou naar Beijing te pakken, zoals Admiraal en haar man overwogen. En van Amsterdam kun je via Berlijn met de trein naar Moskou. „Dan kun je allebei genieten van het avontuur zonder het eventuele schuldgevoel van een vliegvakantie.”

Vrijheid om te kiezen

Irani Admiraal is overigens niet heel enthousiast over deze optie. „Ik heb me uitgebreid verdiept in de Transsiberië Express, maar het kost wel erg veel tijd. Dit jaar gaan we maar naar Frankrijk. Als mijn man over een paar jaar nog steeds niet wil vliegen, ga ik alleen. Of samen met de kinderen.”

Ook Nupur Kohli (29) uit Badhoevedorp, jeugdarts en health care consultant gespecialiseerd in stress, heeft te maken met vliegschaamte. Ze zoekt met haar vrienden naar creatieve oplossingen om strijd te voorkomen. „Veel van mijn vrienden, die ik ken van mijn werk, leven groener dan ik. Bij een tripje naar Londen gingen we heen met het vliegtuig en terug met de trein. Deze zomer gaan we naar Istanbul. Ik ga wel met het vliegtuig, maar anderen maken een deel van de reis per trein. Ondanks dat ze er twee tot drie dagen over doen.” Kohli voelt geen druk van haar vrienden om vliegen af te zweren. „Vervelende opmerkingen krijg ik niet. Wel wijzen ze me soms op een alternatief. Dat vind ik prima, zolang ik maar de vrijheid heb om te kiezen wat ik wil.”

Het wordt gemakkelijker, voorspelt Van Lange. Nu zitten we nog in de fase dat de oude morele norm te pas en te onpas ter discussie wordt gesteld. Maar er komt een moment dat er nieuwe ongeschreven regels zijn ontstaan. En die zijn vaak specifieker. Bijvoorbeeld: als je ver weg reist of voor je werk, dan is het vliegtuig wel acceptabel, maar voor korte vluchten binnen Europa niet. „Vergelijk het met roken. Daar zijn we de afgelopen tien jaar ook heel anders over gaan denken.”

Zo’n nieuwe sociale norm zou prettig zijn. Dan is het vervoermiddel hopelijk geen discussiepunt meer. Met een groepje een datum prikken, een bestemming uitkiezen en beslissen waar we gaan slapen, is al moeilijk genoeg.

Vliegen of niet? Hoe je een reisruzie aanpakt

VLIEGSCHAAMTE

Vliegschaamte is een vertaling van het Zweedse woord flygskam, Steeds meer Zweden hebben er last van. Het aantal passagiers daalde dit jaar met 8 procent, volgens Swedavia Airports, eigenaar van de tien grootste Zweedse luchthavens.

Bijna 60 procent van de Nederlanders vindt het belangrijk om bij het boeken van een vakantie rekening te houden met duurzaamheid. Dat blijkt uit onderzoek van NBTC-NIPO Research. Dat is ongeveer net zoveel als 10 jaar geleden. Toch overwegen dit jaar 5 procent meer Nederlanders een vliegvakantie dan in 2018.

Aan de andere kant nemen ook meer mensen de internationale trein. Het aantal Thalys-reizigers steeg vorige zomer met 6,5 procent vergeleken met de zomer van 2017, aldus Thalys.

Tags: vliegen, vliegschaamte

About the Author

Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.

Comments are closed.