Psychologeld – Stemmen
Neem plaats op de sofa van Irene van den Berg. Zij analyseert iedere week ons economisch gedrag.
Heb jij gisteren nog gestemd? Ik antwoord vandaag volmondig nee op deze vraag. In Rotterdam was gisteren een referendum over de sloop van goedkope woningen. Ik ben niet naar het stemhokje gegaan omdat ik weiger om ingewikkelde kwesties af te doen met een simpel ja of nee. Mijn principes kwamen me gisteren wel goed uit. Het was koud, mijn dochtertje was de hele dag thuis en ik moest deze column ook nog tikken. Fijn dat ik er van mezelf niet op uit hoefde.
Maar op 15 maart kom ik er niet zo gemakkelijk af. Dan stuurt mijn geweten me toch echt naar de stembus. Weer of geen weer; druk of niet. Want een stem voor de Tweede Kamerverkiezingen is een stem voor de democratie, zo luiden mijn hoogstaande principes. Er is stiekem nog een reden waarom ik volgend jaar zeker ga. Ik wil geen ‘nee’ antwoorden als collega’s of vrienden vragen of ik mijn burgerplicht heb gedaan. Ik profileer mezelf graag als maatschappelijk betrokken; niet stemmen doet afbreuk aan dat imago. Gisteren had ik nog een goed verhaal om niet te gaan, maar op 15 maart niet.
Meer mensen stemmen voor de bühne. Amerikaanse gedragseconomen onderzochten onze drijfveren om naar de stembus te gaan. Één daarvan is dat we ‘ja’ kunnen antwoorden op de vraag: Heb je nog gestemd? We zouden hier natuurlijk ook over kunnen liegen, maar dat doen we blijkbaar niet graag.
Sterker nog, uit de studie blijkt dat we er harde pegels voor over hebben om een sociaal wenselijk antwoord te kunnen geven. Proefpersonen die wel hadden gestemd, hadden er 18 dollar voor over om de leugen af te kopen als het hen niet was gelukt om naar het stemhokje te gaan. En proefkonijnen die niet hadden gestemd, wilden nog altijd 13 dollar neertellen om in alle eerlijkheid tegen hun familie en vrienden te kunnen zeggen dat ze dat wel hadden gedaan.
Er is wat mij betreft niets mis met wat sociale druk als die ons helpt om de kou of de regen te trotseren. Volgens de gedragseconomen zouden de opkomstpercentages bij verkiezingen twee procent lager zijn als we ons niet zouden bemoeien met elkaars stemgang. Ik vind het ook heel hoopvol dat we er niet over willen jokken, terwijl je in dit geval toch gemakkelijk met een leugentje wegkomt. Waren de politici op wie we gaan stemmen maar net zo eerlijk.
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
