Psychologeld – Belastingmoraal
Neem plaats op de sofa van Irene van den Berg. Zij analyseert iedere week ons economisch gedrag.
Toen ik net voor mezelf werkte, vond ik het stoer om te klagen over dat ik zoveel belasting betaalde. Zo liet ik merken dat ik goed verdiende en dus succesvol was. Tien jaar later hou ik mijn kaken stijf op elkaar als ik geld naar de fiscus overmaak. Belasting betalen is voor sukkels. Grote bedrijven stallen hun poet op de Bahama’s, presidentskandidaat Trump schept op over hoe handig hij de belastingregels ontwijkt en zelfs ons staatshoofd zou een geheime belastingdeal hebben.
Ik ben wel eens bang dat een of andere malloot op het idee komt om een referendum te initiëren over de vraag: Wilt u belasting betalen? Ja/nee. Als het neekamp wint, zou dat een ramp zijn. Stel je eens voor: de straatverlichting gaat uit, gaten in de wegen worden niet gerepareerd. En de overheid stopt met bestaan, want zonder salaris gaat geen ambtenaar nog werken.
Voor zo’n referendum werkelijkheid wordt – Hou je nog even in, Jan Roos – moeten we onze belastingmoraal opkrikken. Daarbij kunnen we leren van het buitenland. De belastingdienst in Noorwegen boekte spectaculaire resultaten met een promofolder over hoe nuttig belasting betalen is, voorzien van kiekjes van brandweerauto’s, een schattig kindje bij de dokter en een brug door het mooie Noorse landschap. De fiscus stuurde dit reclameblaadje naar belastingbetalers waarvan ze vermoedde dat ze meer bijklusten in het buitenland dan ze opgaven.
Het werkte! De promofolder leidde tot een verdubbeling van het buitenlandse inkomen dat de Noren prijs gaven aan de fiscus. Wel een kanttekening: de brochure ging niet naar zwartklussers die hun buitenlandavonturen helemaal verborgen hielden. Volgens de onderzoekers werkt bij die hardcore belastingontduikers het verhogen van de pakkans veel beter.
Polen blijken ook gevoelig voor vriendelijke woorden. De fiscus stuurde daar twee verschillende brieven naar telaat betalers. Sommige van hen kregen een formele strenge brief; anderen eentje die milder van toon was. Wat bleek? Beide brieven schudden evenveel mensen wakker. Maar bij de mildere brief betaalden ze een groter deel van hun belastingschuld terug.
Uit beide experimenten blijkt ook dat er een groep bestaat die ongevoelig is voor lieve woorden of een beroep op hun verantwoordelijkheid. De Trumps en Oranjes van deze wereld. Laat ik Jan Roos het voordeel van de twijfel geven. Lieve Jan, nog even over het referendum: de Californiërs blokkeerden een paar jaar geleden op die manier een belastingverhoging, waarna de staat in een financiele afgrond belandde. Niet mee spotten dus! Alsjeblieft.
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
