Opvoeden in coronatijd, het is behelpen
De coronacrisis heeft een grote impact op kinderen. Hoe ga je daar als ouder mee om? Journalist en columnist Irene van den Berg worstelt en doet daar verslag van. ,,Als je het positief bekijkt, leren we ze solidariteit.’’
Kan de baas van het land ook zeggen dat de scholen nóóit meer open gaan? vraagt mijn dochtertje ongerust tijdens het eten. Ik krijg meteen een knoop in mijn maag. Wat treurig dat ze zich hier op haar 6de zorgen over maakt. ,,Nee, dat zou hij nooit doen. De baas van het land wil ook heel graag dat de scholen weer open gaan. Alleen moeten er dan minder mensen in het ziekenhuis liggen’’, probeer ik. Ik vraag me af hoe overtuigend het klinkt. Ik vind het disproportioneel om jonge kinderen onderwijs te ontzeggen, maar ik ga haar niet lastigvallen met mijn politieke mening. ,,Wil hij dat echt? Jeuj!’’ juicht mijn dochtertje.
Als journalist en columnist maak ik me geregeld boos over de onevenredige impact van de coronamaatregelen op arme huishoudens. De scholensluiting, avondklok en de beknotting van onze sociale levens leiden in kwetsbare gezinnen vaker tot leerachterstanden, familieruzies en kindermishandeling. Maar als moeder maak ik me net zo goed zorgen om mijn eigen kleine meisje. Ze woont in een rustig ruim huis en haar ouders hebben geen geldzorgen. Toch is ook in haar leventje sinds zo’n elf maanden bijna alles anders.
Gestapeld leed
Zo is de zwemles, waar ze zo graag naartoe gaat, al een aantal keer gestopt, en begonnen, en weer gestopt. En iedere keer zakt ze terug in niveau. Gelukkig hebben wij het geld om haar uitgesmeerde zwemdiploma te financieren. Al ziet het er inmiddels sterk naar uit dat ze op haar zevende verjaardag nog steeds geen A-diploma heeft. Klein leed? Wellicht. Maar het is ook gestapeld leed. Er ging het afgelopen jaar al zoveel niet door: haar balletklasje, de intocht van Sinterklaas, het kerstdiner op school en oud en nieuw met vrienden en hun kids. Oftewel, bijna alles waar een 6-jarige naar uitkijkt.
Ook ziet ze haar ouders af en toe worstelen met deze lastige tijd. Zeker nu we zoveel op elkaars lip zitten. Het gaat bijvoorbeeld mis als mijn dochter een waarschuwing van mij negeert, net nadat ik met mijn man een heel weekschema in elkaar heb gedraaid. Dat is stressvol, want het past nu gewoon allemaal niet. Ik val harder tegen haar uit dan de situatie rechtvaardigt. Zij huilen, ik vervolgens ook. Want ik wil mijn stress niet op haar afreageren.
De angst voor het virus weten we wel goed buiten de deur te houden. Als haar opa corona krijgt, bespreken we onze zorgen nooit waar ze bij is. En hoewel ze hem mist, lijkt ze verder niet te begrijpen wat het risico is. Inmiddels is hij gelukkig weer beter.
Solidariteit
Soms vraag ik me af wat we de kinderen van nu leren. Als je het positief bekijkt, leren we ze solidariteit. De juf van mijn dochtertje heeft de kinderen uit haar klas uitgelegd dat ze niet naar school mogen om te voorkomen dat er nog meer oude en zieke mensen in het ziekenhuis belanden. Ik hoop dat mijn dochter niet ziet dat de vliegtuigen ondertussen wel nog over vliegen en de Gall & Gall open is. Gelukkig ligt ze al op bed als in de talkshows BN’ers samenkomen om te chitchatten over een of ander nieuw televisieprogramma.
Ik leerde vroeger van mijn ouders dat school het allerbelangrijkste was. Ik vraag me af of ik dat haar nog aan haar verstand krijg gepeuterd. Ik stel me voor dat ze me hier ooit, als opstandige puber, nog mee gaat confronteren: hoezo moet ik mijn huiswerk maken? Ooit waren de scholen maanden dicht.
Het is goed dat al die prinsjes en prinsesjes leren dat de wereld niet maakbaar is, hoor ik sommige volwassenen zeggen. Ik vraag me steeds vaker af of we zelf niet worden gedreven door een illusie van maakbaarheid. We maken de wereld van onze kinderen, die zelf nauwelijks worden getroffen door het virus, kapot in een wanhopige poging onze eigen gezondheid te beschermen. Maar hoe succesvol is dat, en tegen welke prijs?
Veerkracht
Pedagoog Ingeborg Dijkstra, die ik mijn zorgen voorleg, bekijkt het veel positiever. Ze ziet de coronacrisis als een cursus omgaan met teleurstellingen. ,,Dit is echt een les in veerkracht voor kinderen. En, mits ze in een veilig gezin opgroeien, hoeven ze daar niet slechter uit te komen”, stelt Dijkstra me gerust. Ze begeleidt vanuit haar eigen praktijk kinderen, tieners en ouders en praat met hen ook veel over de coronacrisis. ,,Jonge kinderen weten vaak de zonnige kanten van iets in te zien. Ze hebben niet de bagage om de ernst van de situatie in te schatten. Ik krijg van kinderen bijvoorbeeld te horen dat ze het fijn vinden dat ze hun ouders nu meer zien, of dat ze vaker samen spelletjes spelen.”
Anders is het voor kinderen in de leeftijd vanaf 12 jaar, stelt Dijkstra. ,,Als puber maak je je los van je ouders en zijn contacten met vrienden heel belangrijk. Dat die contacten nu worden beperkt, heeft op hen een grotere impact. Ze zijn zich bovendien meer bewust van de ernst van de situatie.” Ze raadt ouders aan om extra alert te zijn op depressieve gevoelens bij hun tienerkinderen, en staat daarin niet alleen. In de media verschijnen voortdurend alarmerende berichten over de psychische gevolgen van de lockdown voor jongeren. Een op de zeven jongeren heeft depressieve klachten, bleek in november uit onderzoek van het Amsterdam UMC, en vaak gaan die klachten gepaard met paniekaanvallen. Toch gooide het kabinet daarna de scholen dicht en stelde een avondklok in.
Angst
Volgens Dijkstra hangt het vooral van de ouders af hoe een kind de coronacrisis ervaart. ,,Als je zelf kreunend en steunend door het leven gaat, is de kans groot dat kinderen dat overnemen. Ik ken ouders die tijdens de eerste golf drie keer per dag de coronastatistieken checkten. Die angst breng je dan ook over op je kinderen.”
Nee, dat is geen verwijt, zegt ze stellig. Maar ze vindt wel dat ‘volwassenen de taak hebben de rol van verantwoordelijke ouder op te pakken’. Haar tip is om de dagelijkse routines zoveel mogelijk in stand te houden, zoals op tijd opstaan ook al hoeft er niemand de deur uit voor werk of school.
Erover praten met je kinderen is belangrijk. ,,Stel vooral vragen. Wat doet het met jou? Wat mis je? En kijk bijvoorbeeld mee met het Jeugdjournaal en praat er daarna even met ze over”, aldus de pedagoog.
Dat je als ouder een belangrijke verantwoordelijkheid hebt om je kind door deze moeilijke tijd heen te loodsen, ben ik met haar eens. Wat het lastig maakt, is dat ik me als moeder soms behoorlijk onthand voel. Ik wil mijn dochter leren dat bewegen belangrijk is terwijl het zwembad dicht is. Ik wil haar leren hoe belangrijk onderwijs is met een dichte school, en hoe ze met andere kinderen speelt terwijl ze als enig kind alleen thuis zit.
Opvoeden in coronatijd, later zullen wij ouders weten in hoeverre we daarin zijn geslaagd.
Opvoeden in coronatijd, het is behelpen
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Burgemeesters zien met lede ogen invloed op crisis afnemen →
Schaarste aan ziekenhuisbedden is ook een ordinaire centenkwestie →
Ook na corona werken vanaf zolder →