Klimaatoplossing: zeewier en grasfalt om CO2 op te ruimen
Minder CO2 uitstoten is niet de enige remedie tegen de opwarming van de aarde: je kunt het broeikasgas ook opruimen. ‘Het klinkt zo simpel dat veel mensen het wantrouwen.’
Naar klimaatopwarming wordt ontzettend veel onderzoek gedaan. Wereldwijd brengen duizenden wetenschappers het probleem van alle kanten in kaart. Om wat verontrustende cijfers te noemen: we weten dat 70 tot 90 procent van het tropisch koraal verdwijnt bij een opwarming van 1,5 graad. En dat per graad opwarming het aantal bliksemslagen bij onweer toeneemt met 10 tot 15 procent. Wetenschappers hebben berekend dat de visserij wereldwijd 1,5 miljoen ton minder opbrengt bij een stijging van 1,5 graad.
De enorme impact van de klimaatcrisis is dus wel helder, maar over oplossingen wordt veel minder nagedacht, stellen Sven Jense en Eelco Leemans van de Climate Cleanup Foundation. Jense: “Wetenschappers worden al decennia in beslag genomen door de maatschappelijke discussie: bestaat klimaatverandering wel of niet? Daardoor is er bijna geen onderwerp ter wereld zo goed onderzocht als klimaatverandering. Alleen ligt de focus daarbij op het probleem en niet op de oplossingen.”
Lab in de Amsterdamse haven
En als het al over oplossingen gaat, is de boodschap negatief. “De acties die nu door wetenschap en overheid worden voorgesteld, komen niet verder dan: we moeten minder vliegen, minder vlees eten, minder auto rijden. Daarmee bied je mensen geen perspectief; het risico is groot dat ze hun hakken in het zand zetten. Ons verhaal is veel positiever,” stelt oprichter Jense. De missie van de Climate Cleanup Foundation is om met natuurlijke methoden – bijvoorbeeld met zeewier, bamboe, gesteente en bomen – CO2 uit de lucht te halen (zie kaders).
Climate Cleanup is een samenwerking van ondernemers en financiers, met als doel het klimaatprobleem op te lossen door CO2 ‘onschadelijk’ te maken. Ideeën genoeg, blijkt in het Natural Climate Solutions-lab in de Amsterdamse haven, thuisbasis van de stichting. Zo ligt er een strandje van gemalen olivijn, een mineraal dat voorkomt in vulkaangesteente en CO2 opslaat. Ook wordt er in bakken zeewier gekweekt, een andere grote opruimer van CO2.
Jense overhandigt een betonnen plaquette: grasfalt. Dat is asfalt waarbij het teer is vervangen door de stof lignine uit olifantsgras. Grasfalt kan op lagere temperaturen worden geproduceerd, waardoor er minder broeikasgas wordt uitgestoten. Ook olifantsgras neemt veel CO2 op.
Zetten al die oplossingen wel zoden aan de dijk? De hoeveelheid CO2 die moet worden opgeruimd, is enorm: vorig jaar stootten we met zijn allen wereldwijd 37 gigaton – 37 miljard ton – van het broeikasgas uit, 3 procent meer dan het jaar daarvoor.
1500 gigaton als streefcijfer
“Wij willen met zijn allen voor het einde van de eeuw met natuurlijke oplossingen zo’n 1500 gigaton verwijderen,” aldus Jense. Daarbij is een grote rol weggelegd voor zeewier. Dat heeft de potentie om 1000 gigaton op te ruimen – als we er zoveel geld en onderzoek in zouden willen steken. Bomen en zand zouden in het ideale scenario respectievelijk 500 en 400 gigaton kunnen verwerken. Vooralsnog wordt er echter maar weinig CO2 opgeruimd – al heeft de Climate Cleanup Foundation hier geen cijfers over.
Waarom zetten politiek en milieuorganisaties hier niet vol op in? “Er zijn allerlei verschillende belangen. Milieuorganisaties willen vol voor zonne- en windenergie gaan. Het opruimen van CO2 past lastig in dat verhaal en wordt daarom vaak tot taboe verklaard,” stelt Leemans, deskundige op het gebied van duurzaam gebruik van de oceanen. “Het klinkt zo simpel dat veel mensen het wantrouwen. Het is hard nodig dat er meer over bekend wordt,” vult Jense aan.
CO2 opruimen heeft ook een slechte naam, omdat vaak wordt gedacht aan Carbon Capture and Storage (CCS). Daarbij wordt CO2 rechtstreeks vanuit de kolencentrale opgeslagen onder de grond, bijvoorbeeld in lege aardgasvelden. De technologie is omstreden, omdat hij extra brandstof kost en het risico op lekken bestaat. Onder meer milieuorganisatie Greenpeace is fel gekant tegen CCS, omdat het vervuilende processen als oliewinning door de fossiele industrie in stand houdt.
Een vergelijkbaar risico bestaat bij CO2 opruimen met behulp van natuurlijke methodes. Als de CO2 toch wordt opgeruimd, zijn mensen wellicht minder snel bereid hun levensstijl aan te passen.
“Wij zijn ook groot voorstander van het omlaag brengen van onze CO2-uitstoot. Maar we kunnen het ons niet permitteren om op één oplossing te focussen. De opwarming van de aarde blijkt alsmaar sneller te gaan dan we verwachtten. Minder uitstoten is hard nodig, net als overschakelen naar zonne- en windenergie. Zonder het opruimen van CO2 zal het niet lukken om de klimaatcrisis op te lossen,” stelt Leemans.
Pad van olivijn haalt broeikasgas uit de lucht
Eddy Wijnker (69), oprichter en directeur van Greensand: “In 2008 woonde ik in China en zag ik na een aardbeving groen gekleurde stenen van hellingen afrollen. Het bleek olivijn te zijn, een stollingsgesteente. Ik stuitte op onderzoek van Olaf Schuiling, als emeritus hoogleraar geochemie verbonden aan de Utrecht University, waaruit bleek dat olivijn CO2 opruimt. Ik had net mijn bedrijf in professionele audio verkocht en zag na een gesprek met Schuiling mijn nieuwe missie: CO2 uit de lucht halen met olivijn.
Ondanks een investering van 2,5 miljoen kwam Wijnkers bedrijf niet echt van de grond. “Maar sinds een jaar of twee staat duurzaamheid ineens op de agenda. Ik word overspoeld met opdrachten van gemeen- tes, provincies, en ProRail. Langs de metrolijn tussen Schiedam en Hoek van Holland ligt nu een pad gemalen olivijn. Ook particulieren kunnen zakken kopen voor hun tuin, als pad of als kalkvervanger.”
Het voordeel van olivijn boven bomen is dat de reactie met het zand definitief is, terwijl er bij bomen weer CO2 vrijkomt als ze sterven. En er is genoeg olivijn. “Er is twintig maal zoveel olivijn op aarde als nodig is om onze hele CO2-uitstoot te binden.”
Zeewierboerderij tussen de windmolens
Joost Wouters (49), samen met twee partners oprichter van The Seaweed Company: “Zeewier kent zoveel toepassingen: je kunt het verwerken in voeding voor mensen en dieren, er bioplastic van maken en als biobrandstof gebruiken. Het mooie is dat ze allemaal minimaal klimaatneutraal zijn. Zeewier ruimt CO2 op als het groeit en het komt weer vrij als het wordt verbrandt, verwerkt of gegeten. De winst zit hem erin dat zeewier eiwitbronnen zoals vlees kan vervangen, of fossiele brandstoffen, waarbij veel meer broeikasgassen worden uitgestoten.”
Het is ook mogelijk om permanent CO2 op te ruimen met zeewier. “Je moet het dan laten afzinken naar de bodem. Nu zijn er nog onvoldoende partijen bereid om daarvoor te betalen, maar ik ben ervan overtuigd dat dat gaat veranderen. Zeewier maakt het water namelijk schoon, het kan bijvoorbeeld stikstof en zware metalen verwijderen. En dat schoonmaken is geld waard.”
“Als overheden beter bekend raken met de voordelen van zeewier, zullen ze over de brug komen. Tussen windmolenparken kunnen uitstekend zeewierboerderijen worden aangelegd, we werken nu aan een eerste project op de Noordzee.”
Klimaatoplossing: zeewier en grasfalt om CO2 op te ruimen
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Trekt de natuur bij droogte aan het kortste eind? →
Ramp, catastrofe of crisis: hoe noemen media klimaatverandering? →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
