Huizenkoper zonder makelaar buitengesloten
Zonder aankoopmakelaar maak je in de populaire steden weinig kans op een woning. Vereniging Eigen Huis vindt dat een onwenselijke situatie. ,,Woningzoekers betalen duizenden euro’s om toegang te krijgen tot de woningmarkt.”
Menig woningzoeker in de Randstad herkent dit wel: op huizenwebsite Funda verschijnt een mooi huis. Je belt direct naar de verkopend makelaar, maar krijgt daar het teleurstellende bericht dat er al een bod ligt. Hoe kan dat als de woning nog geen uur online staat? Grote kans dat de bieder een aankoopmakelaar heeft. ,,Aankoopmakelaars hebben een monopolie op marktinformatie; zij weten al eerder dat een huis te koop staat. Woningzoekers in de Randstad kunnen daarom nauwelijks nog zonder”, zegt Hans André de la Porte van Vereniging Eigen Huis (VEH).
Ongeveer 1 op de 5 woningzoekenden schakelde de eerste helft van 2018 een aankoopmakelaar in. In gebieden waar de woningmarkt oververhit is, liggen die percentages echter veel hoger. In Haarlem kiest bijna de helft van de huizenjagers voor een aankoopmakelaar, in Amsterdam en omstreken is dat 36,3 procent en in Utrecht 35,6 procent. Tegenover Limburg waar slechts 3,5 procent van de woningzoekers met een makelaar in zee gaat. ,,Niet alleen in de Randstad kunnen woningzoekers nauwelijks om een aankoopmakelaar heen. Dat geldt ook voor een populaire stad als Eindhoven”, stelt André de la Porte.
Nieuwste woningaanbod
De aankoopmakelaar is daar zo populair omdat die op de hoogte is van het nieuwste woningaanbod. Er zit vaak een paar weken tussen het moment dat de aankoopmakelaar de opdracht krijgt en dat de woning op Funda verschijnt. ,,In die periode brengen makelaars hun collega’s vaak alvast op de hoogte. Als wederdienst kregen zij de keer daarop weer de bal toegespeeld. Een makelaar kan de ene dag aankoopmakelaar zijn en de volgende verkoopmakelaar”, aldus André de la Porte.
VEH noemt dit ‘onwenselijk’ omdat een deel van de markt afgeschermd blijft voor particulieren. De huizen die wel op Funda verschijnen, en ook nog daadwerkelijk te koop zijn, zijn volgens Vereniging Eigen Huis vaak van de tweede garnituur. ,,Als er al een appartement in Amsterdam op Funda verschijnt, is daar meestal iets mis mee”, aldus André de la Porte. Wie het niet wil doen met de ‘afdankertjes’ moet diep in de buidel tasten. Een makelaar rekent meestal 1 tot 1,5 procent van de aankoopsom. André de la Porte: ,,Woningzoekers betalen dus duizenden euro’s om toegang te krijgen tot de woningmarkt.”
Ook Anna Noorda (29) uit Utrecht ontdekte dat je zonder aankoopmakelaar vaak achter het net vist. Noorda en haar vriend zochten een huis in het Gooi en omgeving. Zij werkt in Amsterdam, hij in Amersfoort. Noorda vergelijkt Funda met het digitale prikbord Pinterest. ,,Op Funda staan allerlei plaatjes van mooie huizen waar je inspiratie uit kunt halen. Maar het heeft niets te maken met daadwerkelijke aanbod van huizen dat te koop staat.” Ze belde vele malen tevergeefs achter een huis aan. ,,Soms werden wel uitgenodigd voor een bezichtiging, maar kregen we dan alsnog te horen dat het huis al verkocht was.”
Het stel besloot alsnog met een aankoopmakelaar in zee te gaan. ,,Hij vertelde dat hij een groepsapp had met collega-makelaars. Zodra ze wisten dat een woning in de verkoop zou gaan, tipten ze elkaar”, vertelt Noorda. De dag nadat ze het contract ondertekenden, ontvingen ze een lijst met zo’n 150 woningen in ’t Gooi die (nog) niet op Funda stonden. ,,We konden een afspraak met zijn assistente maken als we een woning wilden bezichtigen. Voor die lijst rekende hij een courtage van 1 procent van de aankoopprijs. Als we daarnaast nog advies wilden, rekende hij extra administratiekosten. Belachelijk natuurlijk, maar we gingen akkoord omdat we inmiddels behoorlijk wanhopig waren.”
Toch haakten ze na een half jaar weer af. ,,De makelaar nam onze wensen niet serieus en jutte ons soms op om een bod uit te brengen.” Noorda voelde zich bovendien niet prettig bij de innige contacten tussen aan- en verkoopmakelaars in de regio waar ze zocht. “Beiden hebben belang bij een hoge prijs. Ik was bang dat onze aankoopmakelaar zijn collega’s zou vertellen dat hij nog wel een stel wanhopige starters kende die bereid waren tien- of twintigduizend euro extra te betalen”, vertelt ze.
Na zo’n 25 bezichtigingen, en 12 keer een bod uitgebracht te hebben, vond het stel alsnog een eengezinswoning in Baarn aan de rand van het bos. ,,Via-via hoorde we dat er een huis te koop kwam van een vrouw die ook geen makelaar wilde inschakelen. We zijn er onderling uitgekomen, en dat voelde heel goed. Niet alleen bespaarden we allebei geld, er was ook geen ruis op de lijn.” Volgende week krijgen ze de sleutel van hun felbegeerde eigen stulpje.
Geen zaken doen
Er is nog een reden waarom je als zelfstandig koper vaak met 0-1 achterstaat. Volgens Vereniging Eigen Huis doen verkoopmakelaars liever geen zaken met woningzoekers zonder aankoopmakelaar. ,,Ze vinden het prettig als een woningzoeker al door een collega-makelaar is een gescreend”, verklaart André de la Porte.
Is dat niet oneerlijk? ,,Kopers die een aankoopmakelaar hebben ingeschakeld, zijn vaak beter voorbereid dan zelfstandige kopers”, reageert Tina Bakker van makelaarsbranchevereniging NVM. Maar volgens de NVM worden woningzoekers zonder aankoopmakelaar niet buitengesloten. Bakker: ,,Een verkoopmakelaar is in dienst in van de verkoper en zal zaken doen met geïnteresseerde kopers, zowel zelfstandige kopers als kopers met een aankoopmakelaar.”
Martine Grol vermoedt echter wel dat haar aankoopmakelaar het verschil maakte toen ze een bod deed op een huis in de populaire wijk Nijmegen-Oost. ,,Wij hadden het hoogste bod, maar wilden geen eigen geld inleggen. Dat was wel een wens van de verkopende partij, waarschijnlijk omdat we allebei ondernemers zijn. Door enkele duizenden euro’s neer te tellen voor een aankoopmakelaar, lieten we zien dat we een serieuze partij zijn. Bovendien is onze aankoopmakelaar een bekende in Nijmegen en weet ik zeker dat andere makelaars ook op haar oordeel vertrouwen”, vertelt Grol.
De Nijmeegse huurde direct aan het begin van haar zoektocht al een aankoopmakelaar in. ,,De markt in Nijmegen-Oost is zeer overspannen. Je moet daar bijna altijd na één keer bezichtigen een bod doen. Om zeker te weten dat we geen kat-in-de-zak zouden kopen en een gedegen bod konden uitbrengen, wilde ik een aankoopmakelaar aan mijn zijde hebben.”
Overspannen markt
VEH gelooft niet in extra regels om de gedwongen winkelnering aan te pakken. ,,Regels kunnen niet alles oplossen. Dat zelfstandige kopers worden buitengesloten, is een onwenselijk gevolg van de overspannen huizenmarkt. Woningzoekers die niet duizenden euro’s extra kwijt willen zijn aan een aankoopmakelaar, zullen op zoek moeten gaan in gebieden waar de markt minder verhit is”, aldus de VEH-woordvoerder.
Noorda is het niet met hem eens. ,,Makelaars hebben de markt op sommige plekken compleet in hun greep. Als woningzoeker ben je afhankelijk van ze en daar maken ze misbruik van. Ik heb me er echt over verbaasd dat dat zomaar mag.”
Huizenkoper zonder makelaar vaak buitengesloten
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
