Glazen bol
Neem plaats op de sofa van Irene van den Berg. Zij analyseert iedere week ons economisch gedrag.
Wist jij eigenlijk ook al dat Trump de Amerikaanse verkiezingen ging winnen? Dan daag ik je uit om te voorspellen welke partij volgende week de grootste wordt. En opschrijven graag, anders geloof ik je niet. Het menselijk brein is er namelijk slecht in om oude inzichten terug te halen. Als de wereld verandert, passen onze hersenen zich aan. We onderschatten daarom hoe erg we verrast werden door een gebeurtenis. Dit is het ‘Dat heb ik altijd al geweten’-effect.
Sociaal wetenschapper Baruch Fischhoff deed hier als eerste onderzoek naar. Hij vroeg proefpersonen om nieuws te voorspellen. Achteraf moesten ze vragen beantwoorden over hun uitspraken. De deelnemers waren veel positiever over het welslagen van hun voorspellingen dan in werkelijkheid het geval was. We schatten de wereld dus voorspelbaarder in dan hij is. Experts houden dat beeld graag in stand. Al zitten zij er ook vaak naast. Het weerbericht voor de volgende dag klopt vaak al niet, toch wagen metereologen zich aan 14-daagse voorspellingen. Toen ik ging trouwen, ervoer ik de onzin ervan. De voorspelling voor mijn trouwdag ging van stralend naar forse buien. Omdat dit de enige informatie was die ik had, hechtte ik er toch waarde aan. Het werd trouwens een waterig zonnetje.
Ook beleggingsexperts menen een vooruitziende blik te hebben. In Het Financieele Dagblad voorspelden ze maandag een gouden jaar voor Nederlandse bedrijven. Al zaten ze er voor 2016 flink naast. Onze beursgenoteerde bedrijven verdienden toen samen 37,5 miljard. Dat is 7,7 procent minder dan beleggingsanalisten hadden geschat. ‘Dat weerhield hen er niet van om de winstprognoses voor 2017 en 2018 op te krikken.’
Er zijn al vaker experimenten gedaan om te onderzoeken of beleggingsanalyse wel een vak is, of dat je net zo goed naar een waarzegster kunt gaan. Bekend is beursgorilla Jacko. Een computer belegt aan de hand van de bananen die hij eet. De bananen corresponderen met aandelen. Jacko versloeg jaar na jaar een panel beursanalisten, al doet hij het sinds 2014 minder.
Waarom blijven we beleggingsexperts dan toch geloven? Psycholoog Daniel Kahneman denkt dat meespeelt dat ze vaardigheden van hoog niveau uitoefenen, zoals het lezen van balansen en het checken van economische gegevens. Dat lijdt tot een ‘illusie van vaardigheid’, ook al bewijzen de cijfers iets anders. Zo zijn beleggingsanalisten vaker te positief aan het begin van het jaar. ,,Maar deze keer is het echt anders”, beweert beleggingsstrateeg Ralph Wessels van ABN Amro in het FD. Speciaal voor Ralph: gebruik een watervaste stift als je de grootste partij noteert, geen potlood.
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
