Een verklaring is niet hetzelfde als een excuus
Mark Rutte heeft geen zin zich bezig te houden met wat er aan de rellen ten grondslag lag. ,,Daar denk ik niet over na. Ik ga niet zoeken naar diepere sociologische oorzaken, dit is puur crimineel gedrag. Daar gaan we een einde aan maken”, zei hij tegen een journalist. Ik vroeg me verbluft af sinds wanneer niet nadenken een pré is geworden in de politiek. Een verklaring is iets anders dan een excuus. Je kunt de rellen keihard veroordelen en je tegelijkertijd verdiepen in de oorzaak ervan. Maar wetenschap is voor Rutte blijkbaar alleen tot nut als die in hapklare brokken wordt opgediend, in de vorm van coronacijfers of potentiële coronamaatregelen.
Omdat ik wél geïnteresseerd ben in oorzaken, verdiepte ik me deze week in een paar theorieën over crimineel gedrag. Zo zijn er wetenschappers die onderzoek doen naar de biologische, dus aangeboren, kenmerken van crimineel gedrag. Zij geloven dat mensen met bepaalde genetische kenmerken vaker delicten plegen. Het was misschien al opgevallen dat het (bijna) alleen mannen waren die stenen gooiden en winkels plunderden. Het Y-chromosoom is (wellicht) een risicofactor voor crimineel gedrag.
Andere onderzoekers kijken meer naar psychologische oorzaken: misbruik of een slechte relatie met ouders, kan de kans op crimineel gedrag vergroten. En dan zijn er wetenschappers die stellen dat er een verband is tussen crimineel gedrag en de sociaaleconomische positie van mensen. Verveling, armoede en uitzichtloosheid zijn veelgenoemde triggers voor crimineel gedrag. Het was misschien al opgevallen dat er vooral in arme wijken flink gereld werd. Zoals de Schilderswijk en Rotterdam-Zuid, wijken met veel kleine gehorige portiekflatjes met enkel glas, waar tijdens de lockdown hele families 24/7 op elkaars lip zitten.
Ik stuitte ook op de etiketteringstheorie van de Amerikaanse socioloog, hè bah, Howard Becker. Hij stelt dat afwijzing van mensen soms juist de oorzaak van crimineel gedrag is. Als mensen het etiket crimineel krijgen opgeplakt, stimuleert dat hen om zich ook zo te gedragen. Ze hebben dan weinig meer te verliezen, uitgekotst worden ze toch al. Het was goed geweest als burgemeester John Jorritsma van Eindhoven hierover had nagedacht voordat hij de relschoppers ‘eencelligen’ noemde. Spierballentaal doet het goed bij veel kiezers. Maar als je zo minachtend over mensen spreekt, kan dat alleen maar leiden tot verdere polarisatie.
Ik snap wel dat Rutte weinig zin heeft om over dit onderwerp na te denken. Want wie zich verdiept in de achterliggende oorzaken, moet ook bereid zijn tot zelfreflectie. Het kabinet heeft zich misrekend in het draagvlak voor de avondklok. En negeerde, ondanks waarschuwingen van de politie en Tweede Kamer, de elastiekjes die op springen stonden.
Hierdoor is de avondklok voor de brave burger alleen maar zwaarder geworden: ondernemers moeten zich zorgen maken over hun winkels en horecazaken, burgers over hun auto’s, fietsen en eigen veiligheid. Mijn 6-jarige dochtertje vroeg dinsdagavond, nadat ze beelden van de rellen op tv had gezien, of ‘die mensen ook binnen spullen kapot komen maken’ en of ze al bij opa en oma waren geweest. Ga maar lekker slapen, schat.
Met harde woorden is het gemakkelijk scoren. Maar ik zou graag zien dat de politiek de lat voor zichzelf iets hoger legt. En ergens over nadenken, is wel het minimale dat je van onze premier mag verwachten.
Het kabinet heeft zich misrekend in het draagvlak voor de avondklok
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Burgemeesters zien met lede ogen invloed op crisis afnemen →
Schaarste aan ziekenhuisbedden is ook een ordinaire centenkwestie →
Ook na corona werken vanaf zolder →
