Rotterdam bouwt een verticale stad
Rotterdam denkt nooit klein. Aan de oever van de Maas verrijst het grootste gebouw van Nederland, De Rotterdam. Het wordt een stad in een stad, maar dan wel een verticale stad
Als een reus die langzaam opstaat, herrijst De Rotterdam langs de Maas. De volle omvang van het megaproject, dat in november wordt opgeleverd, is intussen goed zichtbaar. De Rotterdam bestaat uit een voetstuk van zes verdiepingen met daarop drie wolkenkrabbers. Bij de enorme kolos steekt zelfs de nabijgelegen Erasmusbrug, hét symbool van Rotterdam, wat schril af. Maar hoewel Rotterdam zich graag het ‘Manhattan aan de Maas’ laat noemen, is de stad geen New York. Critici menen dat zo’n megalomaan gebouw een maatje te groot is voor een Nederlandse stad. Of geldt ook voor Nederland dat groot, groter, grootst de toekomst is van de stedenbouw?
De Rotterdam, vernoemd naar het vlaggenschip van de Holland-Amerika Lijn, heet in de volksmond ook wel de verticale stad. Niet alleen vanwege de omvang maar ook door de vele functies die het gebouw combineert. In het gebouw huizen appartementen, kantoren, winkels, restaurants, een bioscoop, een viersterrenhotel en er is zelfs tweeduizend vierkante meter aan fitnessruimte. “Het is een stad in een stad. Het leven gaat er 24 uur per dag door”, zegt Reinier de Graaf, partner bij OMA, het architectenbureau van de wereldberoemde architect Rem Koolhaas dat De Rotterdam ontwierp.
De combinatie van wonen, werken en recreëren in één gebouw is, volgens De Graaf, op deze schaal uniek voor Nederland. Architectenbureau OMA ontwierp voor Azië wel eerder dergelijke megagebouwen, waaronder het gebouw van de Chinese Staatstelevisie in Beijing. Azië, en in mindere mate de Verenigde Staten, lopen voorop bij het ontwikkelen van megagebouwen waarin vele functies worden verenigd. In Europa zijn zulke grootschalige projecten nog schaars.
Dat Rotterdam het aandurft te kiezen voor zo’n megagebouw komt, volgens wethouder Hamit Karakus van Wonen en Ruimtelijke Ordening, voort uit de ambitie om meer bewoners naar het centrum te trekken. “In de binnenstad vind je nu veel winkels en kantoren. Het is belangrijk dat het centrum dichter bevolkt raakt zodat het ’s avonds geen spookstad is. Omdat er maar beperkte ruimte is, moeten we de hoogte in”, zegt Karakus.
Deze vlucht naar de top past in een lange Rotterdamse traditie. Het Witte Huis in Rotterdam was met haar 45 meter hoog de eerste ‘wolkenkrabber’ van Nederland. En Rotterdam is nog steeds de enige Nederlandse stad met een heuse skyline. De vier hoogste gebouwen van Nederland staan in Rotterdam waarvan de hoogste, de Maastoren,165 meter de lucht insteekt. Ook het grootste gebouw van Nederland staat al sinds 1953 in Rotterdam: het Groot Handelsgebouw, dat nu van de troon wordt gestoken door De Rotterdam. Volgens Karakus doet de stad echter geen moeite om die koppositie te bevechten. “Het grootste of hoogste gebouw van Nederland hebben is geen doel op zich.”
Hoogleraar stedenbouw Han Meyer is geen liefhebber van dergelijke megagebouwen. “De schaal en maat van De Rotterdam valt volledig uit de toon bij de gebouwen in de omgeving”, aldus Meyer. Hij vreest dat De Rotterdam de omgeving letterlijk en figuurlijk gaat overschaduwen. De driedubbele wolkenkrabber staat op de Wilhelminapier, een hip stukje Rotterdam waar onder meer Hotel New York – het vroegere hoofdkantoor van de Holland-Amerika Lijn -, theater het Nieuwe Luxor, een restaurant van tv-kok Herman den Blijker en een jazzpodium liggen. “Ik hou mijn hart vast wat de komst van De Rotterdam voor de omgeving betekent. Mijn vrees is dat het gebouw de levendigheid op de Wilheminapier opslokt”, zegt Meyer.
De kritiek dat De Rotterdam de omgeving zou kannibaliseren noemt architect De Graaf een grove onderschatting van de vitaliteit van Rotterdam. “Dit project trekt ook weer nieuwe bewoners naar Rotterdam. De koek wordt dus alleen maar groter”, aldus de architect. Wethouder Karakus deelt zijn mening. “Het gebouw is geen zelfvoorzienende eenheid. En ik neem aan dat de bewoners ook niet iedere keer bij hetzelfde restaurant willen eten. Het centrum van Rotterdam biedt genoeg redenen om erop uit te gaan.”
Hoogleraar Meyer is niet overtuigd. Volgens hem vormen zowel de omvang als het ontwerp een belemmering voor kruisbestuiving tussen de verticale stad en de omgeving. Horeca en winkels zitten niet alleen op de begane grond maar door het gebouw heen. “Gemakkelijk toegankelijke openbare functies zijn echter een voorwaarde voor het succesvol integreren van hoogbouw in een stad”, aldus de hoogleraar Stedenbouw.
De gemeente Rotterdam speelde een cruciale rol bij de totstandkoming van de verticale stad. Het ontwerp van het megagebouw dateert al uit 1997, toen de Nederlandse economie nog floreerde. De appartementen waren zo verkocht, maar voor de 72.000 m² kantoorruimte was weinig animo. Pas nadat de gemeente in 2009 besloot 25.000 m² kantoorruimte te gaan huren in De Rotterdam, konden projectontwikkelaars beginnen met de bouw. Met die toezegging hoopt Rotterdam de inmiddels ingezakte economie te stimuleren. Wel laat de gemeente op de locatie waar de ambtenaren nu zitten een lege plek achter. Of die kantoorruimte weer snel wordt verhuurd, is nog maar de vraag: er staat op dit moment in Rotterdam maar liefst 600.000 m² aan kantoren leeg.
Ook in De Rotterdam is nog zo’n 18.000 m² kantoorruimte beschikbaar. En vooralsnog zoeken de projectontwikkelaars bovendien hard naar winkels, horeca en sportscholen die in De Rotterdam willen huren. Voor de twee bovenste verdiepingen van het voetstuk – in totaal zo’n 8.000 m² – die bedoeld zijn voor recreatie, is nog geen enkele handtekening gezet. “Op de begane grond hebben we een unit van 300m² verhuurd aan topkok Rolph Hensens die daar een restaurant met terras opent”, vertelt Carlo Verhart van projectontwikkelaar MAB Development opgetogen. Maar ook de overige 1000m² op de begane grond zijn nog beschikbaar.
De verticale stad is voorlopig het laatste grote bouwproject in Rotterdam. “Door de crisis zit het tij zit tegen. Er zijn geen plannen voor dergelijke grote projecten”, zegt wethouder Karakus. Maar de kans dat De Rotterdam snel van de koppositie wordt gestoten, is volgens hoogleraar stedenbouw Han Meyer, ook heel klein. “Dit gebouw is echt een unicum. Er wordt hier geen nieuwe trend ingezet. Dat kan ook helemaal niet in crisistijd”.
Groot, groter, grootst
Oppervlakte: 160.000 m²
Hoogte: 150 meter
Voetafdruk: 110 x 60 meter (ongeveer 1 voetbalveld)
Gewicht: 230.000 ton
Heipalen: 1100 palen
Glasoppervlakte: 50.000 m2 glas
Hotel: 285 kamers
Woningen: 240 appartementen
Parkeren: 650 parkeerplaatsen
Rotterdam bouwt een verticale stad
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Co-ouderschap, hoe regel je dat financieel? →
Je huis opeten wordt lastiger en steeds minder populair →
Een schone lei krijg je niet voor niets →
