Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’
De superrijken leggen een onevenredig grote druk op het klimaat met hun villa’s, boten en wagenpark. ,,Door hun uitstoot brengt die groep de klimaatdoelen in gevaar.”
Ooit over nagedacht hoe vervuilend een privéjacht is? Een superjacht met een vaste bemanning, helikopterplatform, onderzeeërs en zwembaden stoot zo’n 7020 ton CO2 per jaar uit, berekenden onderzoekers van Indiana University uit de Verenigde Staten. Voor wie dat weinig zegt: volgens Milieu Centraal stoot een Nederlands huishouden gemiddeld 20 ton CO2 per jaar uit. Dat ene privéjacht staat daarmee gelijk aan de uitstoot van meer dan 350 Nederlandse huishoudens.
Diezelfde onderzoekers berekenden ook de privé-uitstoot – dus niet van hun bedrijven – van twintig miljardairs. De grootste vervuiler is, volgens hen, de Russische oligarch Roman Abramovitsj, met een vermogen van zo’n 13 miljard en eigenaar van de Engelse voetbalclub Chelsea. Zijn privé-uitstoot ligt volgens de onderzoekers boven 30.000 ton CO2 (gelijk aan 1500 Nederlandse huishoudens) Dat komt onder meer door zijn superjacht van 162,5 meter lang en zijn eigen Boeing 767, met een dinerzaal voor dertig personen.
Buitensporige uitstoot
Ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib windt zich al jaren op over de buitensporige uitstoot van de ultrarijken. De rijkste 1 procent neemt in 2030 naar verwachting 16 procent van de totale wereldwijde uitstoot van CO2 voor zijn rekening, blijkt uit onderzoek in opdracht van Oxfam Novib. ,,Bij de middengroep en de groep vermogenden daarboven zie je dat het gedrag langzaam begint te veranderen. Maar de uitstoot van de ultrarijken neemt zelfs wat toe”, zegt Hilde Stroot, klimaatexpert van Oxfam.
,,Door hun gigantische uitstoot brengt de kleine groep ultrarijken de klimaatdoelen in gevaar”, stelt Stroot. In 2015 is in het klimaatakkoord van Parijs afgesproken dat de opwarming van de aarde ruim onder de grens van 2 graden moet blijven, en zo mogelijk op 1,5 graad. Om die 1,5 graad te halen, mag elk persoon op aarde tegen 2030 maximaal 2,3 ton CO2 per jaar uitstoten, berekende Oxfam Novib.
Energieslurpers
Vooral uitgaven onder de categorie ‘reizen en transport’ leggen bij de superrijken een grote druk op het milieu. Waarbij de superjachten dus een buitencategorie zijn in de serie energieslurpende transportmiddelen. Veel van die gigantische jachten hebben ook een link met Nederland. Van de 502 superjachten die in 2021 wereldwijd werden gebouwd, kwamen er maar liefst 71 uit Nederland, blijkt uit cijfers van SuperYacht Times. Ons land is met 24 scheepsbouwers van jachten van meer dan 30 meter lang een grootleverancier voor de superrijken.
Nederlanders zijn daarentegen geen grote afnemers van gigantische jachten. Slechts 2 procent van de superjachten die tussen 2016 en 2020 werden verkocht, ging naar een Nederlander, berekende SuperYacht Times. Toch leggen ook de Nederlandse superrijken een grote druk op het klimaat, stelt Stroot. ,,Hun consumptiegedrag is heel anders dan dat van een huishouden met een gemiddeld inkomen.”
Zo levert een grote vrijstaande villa meer CO2-uitstoot op dan een klein flatje, blijkt uit cijfers van de Regionale klimaatmonitor. Dat is goed terug te zien in het gemiddelde energieverbruik per woning uitsplitst naar gemeente. In de top 5 van gemeenten met de hoogste energiekosten per woning staan onder meer Blaricum, Laren en Bloemendaal, waar veel vermogende Nederlanders wonen.
Stookkosten
Een inwoner van Blaricum verstookt bijna twee keer zoveel als de gemiddelde Amsterdammer. En ook binnen Amsterdam zijn er weer grote verschillen. Een huishouden in Amsterdam-Zuid (Hilton-buurt) gebruikt meer dan tien keer zoveel gas als een huishouden in de Bijlmer (Bijlmermuseum Zuid).
En dan is er nog het wagenpark van de rijken. In de top 5 van energieslurpers staan onder meer een Bugatti, Maserati en twee modellen van Hummer, blijkt uit cijfers van VWE Automotive. Dat zijn auto’s die je alleen kunt aanschaffen met een buitengewoon goedgevulde bankrekening. De uitstoot van deze auto’s is ongeveer zes keer zo groot als die van een Volkswagen Golf.
Belasting op uitstoot
Ingrid Robeyns, hoogleraar filosofie aan de Universiteit Utrecht, vindt dat rijken veel meer moeten doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Ten eerste zijn ‘velen van hen rijk geworden met commerciële activiteiten waarbij ze niet gecompenseerd hebben voor de ontstane milieuschade’, aldus Robeyns. Zij is van mening dat ze dat alsnog moeten doen. Daarnaast haalt ze in haar boek Rijkdom, hoeveel ongelijkheid is nog verantwoord? aan dat in een crisis – zoals de klimaatcrisis – de sterkste schouders de zwaarste lasten zouden moeten dragen.
Oxfam Novib pleit daarom voor een CO2-taks. Een belasting op de uitstoot van broeikasgassen zou de energieverslindende hobby’s van de superrijken fors duurder maken. Dat geld kan weer gebruikt worden om de maatschappij te verduurzamen. Maar zouden de superrijken hun vervuilende gedrag ook aanpassen als er CO2-heffing komt? Stroot aarzelt even. ,,De allerrijksten schudden die misschien zo uit hun mouw. Maar die groep daaronder zal er wel door worden geraakt”, geeft ze toe.
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘Kleine groep ultrarijken brengt klimaatdoelen in gevaar’
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Trekt de natuur bij droogte aan het kortste eind? →
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Ramp, catastrofe of crisis: hoe noemen media klimaatverandering? →
