Nederland verandert in een lobbycratie
Scrupules zijn niet per se een voordeel als je in de politiek zit. Sommige politici hebben hun carrière grotendeels te danken aan het ontberen ervan. Neem de Amerikaanse president die zich tot winnaar van de verkiezingen uitriep, terwijl lang nog niet alle stemmen waren geteld. Bij het horen van zijn ‘overwinnigsspeech’ waande ik me gelukkig dat ik in een goed functionerende democratie als Nederland woon. Totdat ik me bedacht dat er in ons land ook invloedrijke figuren rondlopen die zich niet door scrupules laten hinderen. Ten koste van de belangen van anderen. De democratie, zo je wilt.
Iemand als Halbe Zijlstra. Die zit – omdat hij zo dom was om te liegen dat hij bij een bijeenkomst in het buitenhuis van Poetin was geweest, niet meer in de politiek – maar hij probeert er wel druk op uit te oefenen. In nette woorden heet dat lobbyen. Uit onderzoek van televisieprogramma Zembla bleek dat Zijlstra gesprekken voerde met hoge piefen binnen het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Hij mailde, appte en belde er lustig op los. Dit alles om af te dwingen dat 750.000 ton van de potentieel kankerverwekkende stof granuliet in een natuurplas zou worden gestort.
Zijlstra kreeg door de uitzending veel kritiek. Zoiets verwacht je in Belarus, niet in Nederland, aldus een hoogleraar integriteit. De professor viel er vooral over dat Zijlstra zijn oude contacten onder druk zette. Erg sjiek is dat niet, maar ik verwacht niet dat zijn reputatie eronder lijdt. Sterker nog, Zijlstra bewijst hiermee hoe gewiekst hij als lobbyist is; hij werd betaald door wegenbouwer VolkerWessels die met de stof in haar mag zat. Grote kans dat hij inmiddels ook een belletje van de tabakssector heeft gehad. ‘Hé jongen, hoe gaat het? Hoeveel mensen ken jij eigenlijk bij het ministerie van Volksgezondheid?’
Nederland verandert in een lobbycratie. De echte macht ligt steeds minder bij het volk, en steeds meer bij bedrijven die achter de schermen druk uitoefenen. De banden tussen de politiek en het bedrijfsleven zijn de afgelopen decennia steeds inniger geworden. Mag ik van jou in de serie voedsel, de vleeslobby, zuivellobby en suikerlobby? En van de anti-klimaatlobby, de boerenlobby, olielobby en luchtvaartlobby. Kwartet.
Lobby is in de kern niet slecht: het is goed dat politici met betrokken partijen overleggen. Het probleem is echter: hoe rijker een branche of bedrijf, des te meer geld in kas zit om een legertje geslepen lobbyisten te betalen. Daarom lees je in de krant ook nooit iets over de doortrapte kinderboerderijenlobby of een geraffineerde bloemistenlobby. In een lobbycratie is het wel heel direct: wie betaalt, die bepaalt. Dat gaat nogal eens ten koste van de burger die wordt geconfronteerd met ongezonde troep op zijn bord of gif in zijn achtertuin.
Trump liet deze week zien dat hij lak heeft aan de democratie. Maar laten we in Nederland niet zelfgenoegzaam achterover leunen met de gedachte dat we hier alles op orde hebben. In de achterkamertjes van de politiek wordt geknibbeld aan onze democratische waarden. Subtieler, minder in het oog springend. Maar net zo goed zonder scrupules.
Nederland verandert in een lobbycratie: wie betaalt, die bepaalt
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
