Waarom doneren aan een rijk land als Australië?
Voor de mensen en dieren die getroffen zijn door de verwoestende branden in Australië werden verschillende hulpacties in het leven geroepen. Waarom moeten we geld geven aan een van de rijkste landen ter wereld? Acht vragen over noodhulp aan Australië.
Nederlanders geven grif aan Australië. Het WNF en het Rode Kruis haalden ieder al 1,3 miljoen euro op onder Nederlanders. Dat we zo gul zijn, is niet vreemd: in de media was bijna dagelijks te zien dat het continent wordt geteisterd door een van de meest verwoestende bosbranden uit de geschiedenis. Een gebied van bijna drie keer Nederland werd tot nu toe vernietigd. Zeker 29 mensen kwamen om en ongeveer 1 miljard dieren vonden de dood. Aan de andere kant: met een bbp (per hoofd van de bevolking) van 54.800 dollar staat Australië op de twintigste plaats van de rijkste landen in de wereld.
Waarom zamelen goede doelen geld in voor zo’n rijk land?
“Allereerst, niemand hóeft te geven. Maar wij merken onder Nederlanders een grote behoefte om te doneren”, zegt woordvoerder bij het Rode Kruis Belinda van der Gaag. Het Rode Kruis opende op 6 januari gironummer 5125, na vele verzoeken van donateurs. “Toen de bosbranden in Australië in het nieuws kwamen, vroegen donateurs wat ze konden doen. Wij verwezen ze eerst door naar het Australische Rode Kruis, maar internationaal geld overmaken is niet zo gemakkelijk. Omdat het aantal verzoeken van Nederlanders toenam, besloten we ons eigen gironummer te openen voor Australië”, vertelt Van der Gaag. Bij het Wereld Natuur Fonds ging het net zo. De natuurorganisatie verwees eerst naar hun afdeling in Australië, maar besloot vanwege de vele verzoeken om ook een eigen hulpactie op te zetten.
Waarom willen Nederlanders zo gul geven aan Australië?
Allereerst omdat de Australische bosbranden veelvuldig in de Nederlandse media te zien zijn. “Mensen worden geraakt door de beelden”, stelt Van der Gaag. Bovendien herkennen we ons in Australiërs, meer dan in inwoners in niet-westerse landen. “Veel Nederlanders zijn er op vakantie geweest of hebben er familie wonen. Een ramp in Australië spreekt dan meer tot de verbeelding bij Nederlanders. Zo werkt het nu eenmaal.” Ook weet het Rode Kruis uit ervaring dat acties voor natuurrampen meer opleveren dan voor schrijnende situaties in conflictgebieden. “De beelden zijn heel impactvol en donateurs hebben het gevoel dat mensen er niets aan kunnen doen.” Een situatie als in Venezuela, waar door de politieke crisis 4 miljoen mensen op de vlucht zijn, kan op veel minder aandacht rekenen. Acties van het Rode Kruis rond het verzorgen van tijdelijk onderdak en sanitaire voorzieningen, het uitdelen van voedsel en schoon drinkwater en het verlenen van medische zorg, hebben volgens Van der Gaag tot nu toe nog geen half miljoen euro opgeleverd.
Heeft Australië dan geen eigen noodfonds?
Jawel, de Australische regering maakt 2 miljard Australische dollar (1,25 miljard euro) vrij voor de wederopbouw na de bosbranden. Het geld komt in een fonds dat er de komende twee jaar voor moet zorgen dat ‘gezinnen, boeren en ondernemers die zijn getroffen door deze ongekende bosbranden de steun krijgen die ze nodig hebben’, aldus premier Scott Morrison. Volgens het Rode Kruis is dat geld echter onvoldoende voor de noodzakelijke acute hulp. “Bij de watersnoodramp in Nederland in 1953 kregen wij ook hulp van over de hele wereld. Ook rijke landen kunnen vaak niet zomaar ineens een grote zak geld ophoesten bij een grote ramp”, stelt Van der Gaag.
Volgens het WNF is het noodfonds niet afdoende, maar om een andere reden: de nadruk ligt volgens de milieuorganisatie te veel op ‘mens en economie’. Premier Morrison, die bekendstaat als klimaatscepticus, is tot nog toe niet bereid om verantwoordelijk klimaatbeleid te voeren. Australië is de grootste steenkool-exporteur ter wereld, en verantwoordelijk voor een derde van de wereldwijde kolenexport. De premier wilde de steenkoolindustrie in zijn land echter geen beperkingen op te leggen uit angst voor banenverlies. Woordvoerder Nathalie van Koot van het WNF: “Wij pushen de overheid vooral in de noodzaak van ‘vergroening’ van de economie en het fonds moet daar als het aan ons ligt veel meer voor worden ingezet.”
Kan het geld niet beter worden gebruikt voor de bestrijding van klimaatverandering?
“Naast acute hulp voor getroffen dieren, gebruiken we de donaties ook voor structurele maatregelen zoals bescherming van bestaande bossen en natuurherstel”, vertelt Van Koot. Zo gebruikt het WWF het geld om minimaal 10.000 bomen te planten. Ook lobbyt de Australische afdeling van het WWF bij de regering om meer maatregelen te nemen tegen klimaatopwarming. Met succes, volgens Van Koot: “Je ziet dat de Australische premier na de enorme (internationale) druk inmiddels erkent dat klimaatverandering hierin een rol speelt. Dat is een belangrijke stap want eerder veegde hij dat nog van tafel. WWF draagt hier als internationale ngo met zo’n 5 miljoen supporters wereldwijd natuurlijk aan bij.”
Ook het Rode Kruis zegt verder te kijken dan alleen acute noodhulp voor slachtoffers. “Voor en achter de schermen pleiten wij ervoor dat overheden maatregelen nemen tegen de gevolgen van klimaatopwarming”, zegt Van der Gaag. Denk aan het versterken van dijken, de bouw van stevigere huizen en de overstap op hittebestendiger gewassen.
Investeren Nederlanders dan in lobbywerk om Australië te overtuigen van de ernst van de crisis?
In mei 2019 stemde een meerderheid van de Australiërs op de conservatieve Scott Morrison, die bekend staat als klimaatscepticus. Toch vindt Van Koot het niet constructief de Australiërs daar nu op af te rekenen. “Klimaatverandering kent geen grenzen en is een wereldwijd probleem. Wij vinden het als ngo van groot belang dat iedereen een tandje bij zet. Nederland bungelt in Europa ook onderaan alle lijstjes, dus ik denk niet dat wij hierin een hele grote broek moeten aantrekken. Bovendien komen we nergens door alleen maar de vinger naar elkaar te wijzen en verder niks te doen, of te zeggen dat ze het daar zelf maar moeten oplossen.”
Waarom is er geen giro 555 opgericht voor Australië?
Giro 555 wordt gebruikt door Samenwerkende Hulporganisaties, een Nederlands samenwerkingsverband van elf goede doelen die humanitaire hulp geven aan mensen in rampgebieden. De hulp wordt verstrekt via de lokale afdelingen van organisaties als Stichting Vluchteling, Terre des Hommes en Cordaid. Omdat Australië zo’n welvarend land is zitten daar geen lokale afdelingen van deze organisaties. Het Rode Kruis zit er wel; dat komt door haar ‘auxiliaire’ (hulpverlenende) taak. “Wij staan overheden bij bij het verlenen van hulp, ook in welvarende landen. Vrijwilligers van het Rode Kruis zijn daarom ook in Nederland aanwezig om eerste hulp te verlenen bij bijvoorbeeld hardloopwedstrijden en festivals.
Wat gebeurt er nog meer met de donaties uit Nederland?
\De Australische overheid heeft evacuatiecentra aangewezen, zoals sportcomplexen en hotels, waar mensen worden opgevangen die hun huis zijn kwijtgeraakt. Met hulp van donaties kan het Rode Kruis onder meer voedsel en toiletspullen leveren aan die opvangplekken. Ook stuurt het Rode Kruis vrijwilligers die een luisterend oor bieden en mensen helpen familieleden te vinden met behulp van een speciaal registratiesysteem. “Het grootste deel van het geld gaat echter naar noodbeurzen voor mensen die hun huis en hun spullen zijn kwijtgeraakt”, vertelt Van der Gaag.
Het Wereld Natuur Fonds en dierenwelzijnsorganisatie IFAW zamelen geld in voor de getroffen dieren. “Het grootste deel van onze opbrengsten gaat op dit moment naar noodhulp voor gewonde en opgevangen dieren”, aldus Van Koot. Nederlandse giften dragen onder meer bij aan noodhulp en medicijnen voor gewonde koala’s. Zo zijn er koalaziekenhuizen en wordt er met speciale speurhonden gezocht naar gewonde koala’s.
Kunnen mensen meer doen dan geld geven?
De woordvoerder van het Rode Kruis is er stellig over: geld geven is het effectiefst. Goederen sturen is minder zinvol omdat de lokale hulpverleners het best weten wat precies nodig is. En het beste is natuurlijk: zelf zo min mogelijk bijdragen aan de opwarming van de aarde. En je omgeving daarbij een duwtje in de goede richting geven. Zodat acties voor Australië niet een jaarlijks ritueel worden. “Wij hopen dat de enorme aandacht voor de bosbranden in Australië een wake-up call is zodat we allemaal in actie komen”, aldus Van Koot.
Waarom doneren aan een rijk land als Australië?
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Trekt de natuur bij droogte aan het kortste eind? →
Ramp, catastrofe of crisis: hoe noemen media klimaatverandering? →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
