Psychologeld – Eigen schuld, dikke bult
Neem plaats op de sofa van Irene van den Berg. Zij analyseert iedere week ons economisch gedrag.
Als je arm bent, moet je je verantwoorden voor dingen die mensen met meer geld kritiekloos kunnen doen. Zaterdag stond in deze krant een verhaal van mijn hand over een alleenstaande moeder uit Rotterdam die moet rondkomen van 90 euro leefgeld per week. Op sociale media kreeg ze veel bagger over zich heen. Bijvoorbeeld omdat ze op de foto stond met een blikje ‘echte’ cola. En omdat ze haar kinderen pakjes drinken mee naar school geeft, terwijl ranja veel goedkoper is. En waarom heeft ze überhaupt drie kinderen? ‘Sorry, maar als zij een rekenmachine gebruikt voor haar inkopen, kan ze ook uitrekenen dat ze met haar inkomen één kind veel meer kan bieden dan drie kinderen.
Gelukkig zijn sociale media niet de echte wereld. Toch ervaren veel arme mensen dat ze ook offline permanent onder een vergrootglas liggen. Zodra ze zich een minimale uitspatting veroorloven, al is het een blikje cola, oordelen anderen dat ze het geldgebrek aan zichzelf hebben te danken. Eigen schuld, dikke bult.
Waarom denken mensen zo? Volgens wetenschappers komt dat door ons rotsvaste geloof in een rechtvaardige wereld. Als je arm bent, dan zul je het er wel zelf naar gemaakt hebben. Het zou nogal oneerlijk zijn dat armoede – in elk geval deels – vette pech is. Pech dat je op de verkeerde plek bent geboren. Pech dat je werd ontslagen vanwege een grote reorganisatie. Of, zoals in het geval van deze alleenstaande moeder, pech dat je nooit van je ouders hebt geleerd om met geld, of met andere lastige dingen in het leven om te gaan. Omdat die allebei aan de drugs zaten.
Het idee van een rechtvaardige wereld biedt een gevoel van veiligheid en controle. Armoede en ander onheil zullen jou niet overkomen als je maar genoeg je best doet. Het is bovendien niet jouw verantwoordelijkheid als andere mensen wel in de shit zitten. Je kan betogen dat wij als inwoners van een van de rijkste landen ter wereld iets fout doen als een moeder hier wakker ligt, omdat ze nieuwe schoenen voor haar kinderen moet kopen. Maar je kunt ook roepen dat ze niet zo stom had moeten zijn om drie koters te baren. En dan is het jouw probleem niet meer.
Gelukkig kwamen er ook wat positieve reacties binnen. Een gepensioneerde man, die zelf in armoede opgroeide, biedt aan om af en toe haar boodschappen te betalen. Een moeder vraagt naar de kledingmaat van de drie kinderen, zodat ze kleding en schoenen kan toesturen. En een dame wil hun verlanglijstje voor sinterklaas weten, zodat ze cadeaus voor hen kan kopen. En zo herstelt mijn geloof in een rechtvaardige wereld zich langzaam weer een beetje.
Bij armoede is de eerste gedachte: eigen schuld, dikke bult
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Overlast en obesitas, maar niemand stopt de opmars van fastfoodketens in Rotterdam →
Waarom benut Nederland nu pas Europese voedselsteun? →
‘Uitbannen van extreme rijkdom is een mooi ideaal’ →
