Deurwaarders: bankbeslag moet aan banden
Gerechtsdeurwaarders willen het bankbeslag aan banden leggen. Er ontstaan schrijnende situaties wanneer je mensen met schulden de toegang tot hun bankrekening ontzegt, zo zien deurwaarders in hun dagelijkse praktijk. De Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) pleit daarom voor extra regels om schuldenaren te beschermen.
Bij een tankstation kwam Martijn* er vorig jaar, een dag voor Hemelvaart, ineens achter dat hij niet meer kon pinnen. Een telefoontje naar zijn bewindvoerder leerde hem dat er geen cent meer op zijn bankrekening stond en dat deze bovendien was geblokkeerd. Even later stond hij met zijn drie maanden oude baby langs de weg omdat de tank toch echt leeg was. Er zat niets anders op dan zijn familie te bellen voor geld om de tank te vullen en luiers voor de kleine.
Martijn en zijn vriendin kwamen in de financiële problemen toen ze allebei in dezelfde periode hun baan kwijt raakten. Martijn kon lange tijd niet meer werken na een bedrijfsongeval. “Maar ondertussen lopen alle vaste lasten wel door.” Het stel klopte aan bij een bewindvoerder die voor hun de financiën ging regelen, en hen aanmeldde voor de schuldsanering. “Je probeert het goed te doen en dan ben je door zo’n bankbeslag weer helemaal terug bij af”, vertelt Martijn.
Wanneer iemand zijn rekeningen niet betaalt, mogen de schuldeisers beslag leggen: op zijn inkomen, inboedel en ook op zijn bankrekening. Bankbeslag wordt uitgevoerd door een deurwaarder. Die heeft daarvoor een vonnis van de rechter nodig, behalve als de overheid de schuldeiser is. Bankbeslag wordt in Nederland op grote schaal ingezet. Per jaar leggen Belastingdienst, gerechtsdeurwaarders en CJIB samen zo’n 450.000 keer bankbeslag.
Onder bestaansminimum
“Beslag op het volledige banksaldo kan vergaande en onnodige consequenties hebben voor de schuldenaar”, stelt voorzitter Wilbert van de Donk van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders. Bij een bankbeslag kan de schuldenaar wekenlang niet bij zijn bankrekening. De bank krijgt namelijk 4 weken om de deurwaarder informatie over het banksaldo te verschaffen. Al die tijd is de rekening geblokkeerd, waardoor zelfs eten kopen een probleem kan zijn. “Schuldenaren kunnen bij een bankbeslag onder het bestaansminimum terecht komen”, stelt Van de Donk.
Bovendien leidt een bankbeslag er vaak toe dat iemand alleen nog maar verder wegzakt in de problematische schulden. Want zo lang de bankrekening geblokkeerd is, kan de schuldenaar geen enkele rekening meer betalen. En na het bankbeslag staat er vaak geen cent meer op de bankrekening: meestal is de uitstaande schuld immers hoger dan het geld op de bankrekening.
“Mijn huur werd niet afgeschreven, dus ik had meteen een huurachterstand. En ook mijn telefoonrekening kon ik niet betalen. Dat moet je achteraf maar weer zien in te lopen. Deurwaarders weten heel goed wanneer ze beslag moeten leggen: aan het einde van de maand wanneer je inkomen net binnen is en je huur of hypotheek nog niet betaald. Ik vind echt dat ze over lijken gaan.”
Maximaal 3 dagen
De KBvG pleit ervoor dat bij bankbeslag leefgeld vrijgehouden wordt, zo is te lezen is een advies dat de branchevereniging vandaag presenteert. Bij een beslag op salaris of uitkering gebeurt dit nu al. Dit wordt de beslagvrije voet genoemd, deze is negentig procent van de bijstandsnorm. “Wij willen dat de gerechtsdeurwaarder vóór het leggen van een beslag het banktegoed kan inzien. Als die tegoeden boven de beslagvrije voet uitkomen, is een bankbeslag mogelijk. Zo niet, dan is het wat ons betreft zinloos”, verklaart Van de Donk. Ook zouden de deurwaarders graag zien dat de bankrekening veel korter wordt bevroren. “In maximaal 3 dagen moet de bank die informatie wel kunnen aanleveren”, stelt de voorzitter.
De Nationale Ombudsman riep begin dit jaar ook al op dat bij bankbeslag de beslagvrije voet moeten worden gerespecteerd. Nu komt het pleidooi dus ook van de beroepsgroep die het beslag moet uitvoeren. “Wij komen soms hele schrijnende situaties tegen waarbij we zien dat bankbeslag de problemen alleen maar vergroot. Maar we hebben ook te maken met de belangen van de schuldeiser. Wij vragen nu aan de politiek om de beslagvrije voet, ook bij bankbeslag, een daadwerkelijke garantie van het bestaansminimum te laten zijn”, aldus Van de Donk.
Kwetsbare mensen
De deurwaarders willen ook duidelijkheid omdat rechters al een paar keer achteraf hebben bepaald dat de schuldenaar ook bij bankbeslag recht had op leefgeld. Zoals vorig jaar bij een stel uit Eindhoven waarvan de rekening vlak voor kerst werd leeggehaald, op de dag dat hun uitkering was gestort. De rechter bepaalde dat het stel recht had op een beslagvrije voet. “Er wordt veel te snel naar het middel van bankbeslag gegrepen, terwijl de consequenties zo ernstig zijn. En vaak gaat het al om kwetsbare mensen”, zegt advocaat Matthijs Rutten, die het Brabantse stel bijstond.
Terug naar Martijn: zijn bewindvoerder wist te regelen dat het beslag na een week weer werd opgeheven, en dat een deel van de vordering terug kwam als leefgeld. “Het had echt niet langer moeten duren. Ik er slapeloze nachten van gehad. Zowel mijn moeder als schoonmoeder zitten in de bijstand. Gelukkig heeft de hele familie een beetje bijgedragen. Mijn vriendin en ik kunnen wel een tijdje wat minder eten, maar een jonge baby moet goed worden verzorgd” vertelt hij.
* Gefingeerde naam, echte naam bekend bij redactie.
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
