Je bent wat je eet
Vroeger was wit brood voor de rijken en vis voor de armen. Nu kun je jezelf een aparte status geven door te kiezen voor speciale voeding als raw, paleo of vegetarisch. En laat je zien wie je bent door foto’s van je eten op social media te posten.
Een multiplechoicevraag: Evagoesvegan post een foto van haar fat free soya caramel frappucino op Instagram. Wie is Eva?
A Een alleenstaande moeder uit Venlo.
B Een studente Mediawetenschappen uit Amsterdam.
C Een boerin uit Friesland met zes kinderen.
De meesten van ons zullen antwoord B kiezen. Het drinken van hippe veganistische koffie past binnen de levensstijl die we verwachten van een jonge studente. Met één beeld zet Eva zichzelf neer als hoogopgeleide, milieubewuste, moderne stadsbewoonster.
Voeding als statussymbool
Voedingsgewoontes voorzien ons van identiteit, stelt voedingsdeskundige Michelle van Roost, auteur van het boek Wegwijs in de voedingsjungle. ‘Voeding is belangrijk voor onze identiteit omdat we onze status ermee kunnen etaleren. Eigenlijk is dat altijd al zo geweest. Vroeger was wit brood voor de rijken en vis voor de armen. Het gaat nu niet meer alleen over rijk of arm, maar bijvoorbeeld ook over kennis, wilskracht en wereldbeeld.’ We onderscheiden ons van de massa door alternatief of duurzaam te eten. En we laten zien dat we onszelf iets lekkers kunnen ontzeggen voor een groter doel.
Kijk mij eens goed bezig zijn!
Nieuw is het podium dat we hebben om onze eetgewoontes uit te dragen: social media. Niemand kijkt er meer gek van op als er een bord met eten in je tijdlijn op Facebook verschijnt. En let maar eens op hoeveel mensen zich op social media identificeren met hun voedingsstijl. Bijvoorbeeld met een Instagramnaam als veganista, paleo_angel of agnesmacrobiotica. Of in hun Twitter-bio staat dat ze vegetariër, veganist of raw foodie zijn. De kracht van social media is dat we er gemakkelijk gelijkgestemden vinden, ook als het om eten gaat. Zo zijn er Facebookgroepen waarin paleovolgers, veganisten en vegetariërs recepten uitwisselen en elkaar aanmoedigen om het dieet vol te houden. ‘Voeding is een nieuwe pijler waarop groepen worden gevormd. Mensen hebben daar sterke behoefte aan door het wegvallen van oude gemeenschappen als vakbonden, familie en kerk. Je voedingspatroon, je stijl van eten is de nieuwe religie, met bijbehorende leefregels’, stelt Suzanne van der Pijll, communicatiestrateeg op het gebied van voeding en duurzaamheid bij Schuttelaar & Partners.
Houvast in een onzekere wereld
Net als religie, biedt voeding houvast in een onzekere wereld. Er zijn maar weinig zaken in het leven waar we grip op hebben. Maar wat we aan eten in onze mond stoppen, dat hebben we wél zelf in de hand. Met voedsel proberen we niet alleen controle te krijgen over onze eigen gezondheid, maar ook over grote maatschappelijke problemen als klimaatverandering en de uitbuiting van dieren in de bio-industrie. Ook groeit het wantrouwen tegen de voedingsindustrie. ‘Steeds meer consumenten verlangen naar natuurlijk en onbewerkt eten’, zegt Van der Pijll. Niet gek dat sommige diëten steeds meer ‘aanhangers’ krijgen. Al eet het overgrote deel van de Nederlanders nog steeds heel gewoon vlees, groente en aardappels met jus, alternatieve diëten winnen wel aan terrein. Bij consumptiepeilingen van het RIVM is de groep vegetariërs, veganisten, macrobioten en antroposofen in drie jaar tijd toegenomen van 1,1 naar 4,4 procent. De Nederlandse Vereniging voor Veganisme schat in dat er op dit moment in Nederland zo’n 70.000 veganisten zijn. In 2009 waren dat er naar schatting slechts 16.000. Desondanks is onze totale vleesconsumptie niet afgenomen. We eten wel vaker biologisch: uit een onderzoek van Rabobank blijkt dat we elk jaar 10 procent meer biologische producten in ons karretje stoppen. De verwachting is dat in 2025 7 procent van alle producten in de supermarkt biologisch is; in 2016 was dat 3 procent.
Maar is dat dieet wel volwaardig?
Minder milieuvervuiling en dierenleed zijn mooie motieven om je dieet aan te passen. En dat meer mensen een link leggen tussen hun gezondheid en dat wat ze eten, lijkt in eerste instantie vooral positief. Toch schuilt er ook een gevaar in. Michelle van Roost: ’Sommige diëten sluiten voedzame voedingsmiddelen uit of je mag er maar heel weinig van nemen, waardoor zo’n dieet niet volwaardig is. Mensen schrappen bijvoorbeeld brood of melk uit hun menu, zonder het goed te vervangen. Dat kan serieuze gevolgen hebben, zeker bij kinderen. Die kunnen zelfs ondervoed in het ziekenhuis terechtkomen.’ De voedingsdeskundige ergert zich dan ook aan onjuiste en verwarrende berichten van foodbloggers en voedselgoeroes, al begrijpt ze wel hun aantrekkingskracht. ‘Met elke dag tegenstrijdige berichten in de krant over voeding hebben veel mensen behoefte aan duidelijkheid. En als dan een aantrekkelijke foodblogger of voedingsgoeroe met een goed verhaal komt, waarom zou je haar of hem dan niet geloven?’
‘Een orgie van dierenleed’
Niet iedereen zit op een discussie over vlees te wachten tijdens een gezellig etentje met vrienden. En fijn dat al je Facebookvrienden het er roerend over eens zijn dat een veganistisch kerstdiner net zo lekker is, en wel zo verantwoord. Maar wat doe je als je tante je enthousiast gevulde kalkoen voorschotelt? Duurzaam eten mag dan heel maatschappelijk verantwoord zijn, familie en vrienden kunnen je als ongezellig en lastig ervaren. Zo wil veganist en filosoof Floris van den Berg zelfs niet met andere vleeseters aan tafel zitten. ‘Het kerstdiner op de universiteit sla ik om die reden af. Het is een orgie van dierenleed, uitgespreid voor weldenkende mensen die bekend zijn met de argumenten, maar er niks mee doen. Omdat mijn walging en boosheid er geen functie hebben, blijf ik liever thuis’, schrijft hij in zijn boek De vrolijke veganist. Daar betaalt hij wel een prijs voor. ‘Ik heb minder vrienden dan ik zou willen. Ik vind het moeilijk om om te gaan met vleeseters. Ik moet me beheersen om ze niet door elkaar te schudden en te vragen of ze wel goed bij hun hoofd zijn.’ Voedingsdeskundige Michelle van Roost vindt dat je niet moet doorslaan. ‘Zodra je niet meer onbelemmerd bij je vrienden kunt eten, kun je je afvragen of je nog wel gezond bezig bent.’ +
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Hoe Wageningen University & Research in de tang van het bedrijfsleven zit →
Het psychische leed van dieren in gevangenschap →
Die nertsen, dat kan dus echt niet meer →
