Psychologeld – Niets geleerd
Waarom geloven we nog steeds in luchtbellen? Neem plaats op de sofa van Irene van den Berg. Zij analyseert iedere week ons economisch gedrag.
Hebben we dan helemaal niets geleerd van de kredietcrisis, hoor ik mensen steeds vaker verzuchten. De huizenprijzen rijzen de pan uit, techbedrijven zijn op de beurs miljarden waard terwijl ze nog geen cent hebben verdiend en de koersen van allerlei cryptovaluta gaan door het dak. We weten allemaal hoe ontzettend riskant die luchtbellen zijn. Waarom laten we ze dan groeien en groeien totdat ze uiteindelijk wel uiteen moeten spatten?
Met ‘we’ bedoelen de klagers, onder wie ik mezelf soms ook schaar, eigenlijk ‘ze’. Waarom trappen anderen zoals bankiers, ceo’s, investeerders, aandeelhouders en politici opnieuw in dezelfde val? Zelf mag ik me graag opwinden over makelaars met hun prijsopdrijvende trucs. De laatste keer dat ik een huis ging bezichtigen in Rotterdam, deed ik dat tegelijk met tig anderen. Daar stond ik, lekker ongemakkelijk, met een stel vreemden naar een niet al te fraaie badkamer te loeren. Mijn eindbod mocht ik mailen, tegelijk met eventuele voorwaarden, zo vertelde de makelaar die voor het gemak bij de voordeur bleef staan. ,,Maar er ligt al wel een mooi bod, zonder financieringsvoorbehoud.”
En hoe stom, die opmerking kon ik niet helemaal loslaten toen ik mijn voorstel op papier zette. Mijn excuus: ik ben ‘human’ en geen ‘econ’. Beide termen zijn bedacht door de Amerikaanse econoom en nobelprijswinnaar Richard Thaler. Een econ is een rationeel en calculerend wezen, dat vooral reageert op prijsprikkels. De econ denkt: voor hetzelfde bedrag kan ik een vrijstaand huis in Groningen krijgen en hij stapt in zijn auto. De econ herinnert zich bovendien de huizenbubbel uit 2007, en dat zijn huis daarna onder water kwam te staan.
Humans daarentegen vinden locatie soms belangrijker dan prijs. En ze ‘vergeten’ info die hen niet zo goed uitkomt, zoals de huizenmarkt van tien jaar geleden. Ook vertonen humans vaak kuddegedrag. Ze stoppen hun geld in een hippe start-up of digitale munt omdat anderen dat ook doen. Ook mopperen ze dat anderen de prijs opdrijven, waardoor ze zelf gedwongen worden een nog hoger bod te doen. Of ze klagen dat de huizen in de Randstad zo duur zijn, maar ze zijn vervolgens niet bereid naar elders te verkassen.
Economen hebben lange tijd gedacht dat wij ons allemaal als econs gedragen, maar langzaam daalt het besef in dat wij maar gewoon mensen zijn. Dat laatste geldt net zo goed voor bankiers, ceo’s, investeerders, aandeelhouders, politici en makelaars. Een econ stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen. Een mens heeft wel een paar crisissen nodig voordat zij haar lesje heeft geleerd.
Wij zijn ook maar gewoon mensen
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
