Nóg dieper in de schulden omdat je niet goed kunt lezen
Verborgen schulden – Mensen met schulden begrijpen vaak maar weinig van al die ingewikkelde brieven die schuldeisers hun sturen. Omdat ze moeite hebben met lezen, raken ze nog dieper in de problemen.
Huishoudens met problematische schulden laten vaak hun post ongeopend of beantwoorden mails niet. Struisvogelpolitiek, zo wordt vaak gedacht. Schuldenaren hebben geen zin in het zoveelste nare bericht en steken hun kop in het zand. Maar bij Kredietbank Nederland en incassobureau en gerechtsdeurwaarder Syncasso vermoeden ze dat er ook een ander probleem speelt: mensen snappen niet wat er staat en reageren dus niet. Met hulp van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) willen ze achterhalen hoeveel laaggeletterden er in hun bestanden voorkomen. Voor dit onderzoek leggen zo’n 750 schuldenaren de Taalmeter af. Dit is een taaltest van de Stichting Lezen & Schrijven om laaggeletterdheid vast te stellen.
Vandaag is het de beurt aan Herman Kuipers (61) uit Leeuwarden. Nadat zijn vrouw vorig jaar overleed, kwam hij erachter dat zij veel rekeningen niet had betaald en ze daardoor diep in de min stonden. ,,Ineens begreep ik waarom de bel altijd uit stond. Dan konden de deurwaarders niet aanbellen.” De Leeuwardenaar hoopte uit de problemen te komen door met zijn laatste centen naar het casino te gaan en daar de jackpot te winnen. Het geluk was helaas niet op zijn hand, en toen was hij alles kwijt.
Kuipers ziet het nut wel in van zo’n Taalmeter. ,,De taal in brieven van de gemeente of bedrijven is soms behoorlijk ambtelijk. Je moet best goed Nederlands kunnen om dat allemaal te snappen. Dat kan niet iedereen.” Hij verwacht niet dat hij als laaggeletterd uit de bus zal komen. ,,Ik heb alleen lts, maar ik kan de post die ik krijg wel goed volgen. Mocht er toch een woord tussen staan dat ik niet begrijp, dan Google ik even.”
Honderden schuldenaren gingen Kuipers al voor. Inmiddels is meer dan de helft van de onderzoeken afgenomen en de eerste resultaten zijn zorgwekkend. Ongeveer de helft van de geteste schuldenaren kwam als laaggeletterd uit de bus. Onder de hele Nederlandse bevolking is dat gemiddeld 1 op 6. ,,We vermoedden al dat mensen die moeite hebben met lezen en schrijven oververtegenwoordigd zijn onder schuldenaren, maar het verbaast me dat het percentage zó hoog is”, zegt directeur Carry de Niet van Kredietbank Nederland.
De nieuwe cijfers zijn van groot belang voor alle partijen die te maken hebben met schuldenaren. Wanneer zoveel mensen met schulden moeite hebben met lezen en schrijven, is het slim ze anders te benaderen. ,,In de schuldhulp wordt veel nagedacht over het gebruik van eenvoudiger taal in brieven en mails. Maar als iemand nauwelijks kan lezen, is dat niet voldoende”, zegt onderzoeker Martijn Keizer van de RUG.
Zelfredzaamheid
Het onderzoek van de RUG werpt ook een nieuwe blik op het ontstaan van schulden. Wie het lastig vindt om te lezen, laat sneller een envelop van de Belastingdienst of bank ongeopend. Ook hebben laaggeletterden vaak weinig digitale vaardigheden, waardoor ze belangrijke informatie kunnen missen. En heeft een laaggeletterde eenmaal een schuld, dan begrijpt hij vaak niet wat hij moet doen.
,,Als deze uitkomst blijft staan, dan moet je concluderen dat de politiek te hoge verwachtingen heeft van de financiële zelfredzaamheid van burgers”, stelt Carry de Niet van de Kredietbank. Schuldenaren die onvoldoende scoren op de Taalmeter, krijgen nu al een taalcursus aangeboden. Maar als het aan haar ligt, blijft het daar niet bij. ,,Misschien moet je wel accepteren dat een deel van de bevolking permanent onder een lichte vorm van inkomensbeheer moet komen te staan, omdat deze groep niet over de vaardigheden beschikt om het helemaal zelf te doen.”
Nóg dieper in de schulden omdat je niet goed kunt lezen
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
