Budget bepalen is risico’s inschatten
Bij de aankoop van een huis speelt je gevoel net zo’n grote rol als je verstand. Wat gebeurt er allemaal in ons brein als we op huizenjacht zijn? In deze blog schrijf ik over ons onvermogen om risico’s in te schatten.
Wanneer je het budget voor je huis bepaalt, is het belangrijk rekening te houden met eventuele tegenvallers. Want als je werkloos of arbeidsongeschikt raakt, ziet je financiële plaatje er ineens heel anders uit. We blijken het moeilijk te vinden om dit soort risico’s in te schatten.
Hoe groot is de kans…?
Enig idee hoe groot de kans is dat je de Staatsloterij aan het einde van het jaar wint? Die is ongeveer 1 op 4,5 miljoen. Een kans van 1 op 1 miljoen is te vergelijken met de kans dat je twintig keer een munt opgooit en het iedere keer kop is. En ter vergelijking: de kans dat je een fataal auto-ongeluk krijgt is 1 op 6000; de kans dat je ooit in een vliegtuig stapt dat neerstort is 1 op 800.000. De kans dat je omkomt bij een vliegtuigongeluk is dus meer dan 5 keer zo groot dan dat je de eindejaarsloterij wint. Toch spelen ieder jaar miljoenen Nederlanders mee.
Ook bij het afsluiten van een verzekering, of een ander financieel product, heeft ons brein vaak moeite met het inschatten van risico’s. Uit onderzoek blijkt dat we de risico’s voor de zwakkeren in de samenleving, zoals ouderen, zwangere vrouwen en kinderen, vaak overschatten en die voor jonge, gezonde volwassenen vaak onderschatten. Terwijl die vaker sporten, in de auto stappen of op skivakantie gaan. We denken dat de risico’s die zij lopen klein zijn, omdat het gaat om alledaagse zaken.
Bijzondere risico’s, zoals die op een terroristische aanslag of uitbraak van een dodelijk virus, schatten we daarentegen vaak te hoog in. Dat heeft ermee te maken dat de uitkomst een grote emotionele impact heeft.
Arbeidsongeschikt
Terug naar de hypotheek: valt er iets zinnigs te zeggen over het risico dat je inkomen in de toekomst flink omlaag gaat? Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat jaarlijks ongeveer 1 op de 10 werknemers tijdelijk of langdurig arbeidsongeschikt raakt. Dat percentage is al jaren stabiel. Maar het risico is sterk afhankelijk van de branche waarin je werkt. In het onderwijs, de industrie en de zorg is het ziekteverzuim veel groter dan in de horeca en de financiële dienstverlening. Verander je van baan, dan kan dat ook invloed hebben op de kans op arbeidsongeschiktheid. De kans op werkloosheid is veel lastiger te berekenen. Deze hangt niet alleen af van de branche waarin je werkt, maar ook van het economisch tij. Daarnaast worden flexwerkers vaker werkloos dan zelfstandigen en medewerkers met een vast contract. Ook zijn er grote verschillen in opleidingsniveau.
Rekenmodellen zijn niet heilig
Het is dus niet vreemd als je het lastig vindt om een risico in te schatten. Financieel adviseurs gebruiken vaak rekenmodellen om kansen te bepalen. Maar ook deze zijn niet heilig. Het maakt immers nogal wat uit met welke variabelen de adviseur werkt. Vraag daarom altijd of de adviseur de risicoanalyse wil uitleggen aan de hand van jouw persoonlijke situatie. Het is namelijk meestal in het belang van een adviseur om een risico uit te vergroten, zodat hij daar een dure verzekering tegenover kan zetten.
Kijk naar de gevolgen
Tip: Het kan helpen om niet te kijken naar de statistieken, maar naar de gevolgen van een bepaald risico. Kun je je hypotheek nog wel betalen als je inkomen daalt? Het is belangrijk dat je je daarin verdiept voordat je aan tafel zit met een hypotheekadviseur. Bij volledige arbeidsongeschiktheid of werkloosheid heb je bijvoorbeeld op korte termijn recht op 70 tot 75 procent van je laatstverdiende loon (met een bepaald maximum). Tenminste, als je in loondienst bent.
Budget bepalen is risico’s inschatten
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Trap niet in deze onderhandeltrucs →
Huis kopen: eerste hulp bij keuzestress →
