Psychologeld – Spelletjes
Neem plaats op de sofa van Irene van den Berg. Zij analyseert iedere week ons economisch gedrag.
Pas waande ik me even in Duckstad. Waar boeven namen dragen als Cas Rimineel, O.P. Lichter of Sam Joemelaar en werken voor bedrijven als Beun de Haas & Zn. of Wijplukkenukaal BV. In het echte leven laat een crimineel zich niet zo snel in zijn kaarten kijken. Dacht ik. Totdat onlangs vleeszwendelaar Jan F. weer het nieuws haalde. F. beweerde halal rundvlees te verkopen, maar in werkelijkheid was het goedkoop paardenvlees. De politie van Duckstad had de oplichter vast veel eerder ontmaskerd. Zijn bedrijf heet namelijk Draap. Inderdaad, het omgekeerde van paard.
De zaak laat me niet los: waarom deze kinderlijke hint van zo’n gewetenloze crimineel? Want fout is-ie. Jan F. werd al eerder veroordeeld voor valsheid in geschrifte en dierenmishandeling. Hij koopt goedkoop vlees op, meestal van paarden die onder erbarmelijke omstandigheden hebben geleefd. Vervolgens weet hij het als rundvlees te bestempelen en duur te verkopen. Onlangs bleek zelfs dat-ie aan het hoofd staat van een internationale bende van vleesfraudeurs. Ik ben benieuwd naar de bedrijfsnamen van de andere sjoemelaars: Tak of Nekrav wellicht.
Ik bel met een criminoloog om wat meer inzicht te krijgen in het brein van de vleeshandelaar uit Breda. ,,Het kan een heimelijk verlangen zijn om ontmaskerd te worden. Maar misschien is het ook gewoon een kwestie van overmoed, kijken hoe ver hij kan gaan. En een dikke vinger naar de politie”, gist de criminoloog. ,,Overigens niet gebaseerd op enig onderzoek.”
Conflictpsycholoog Jeroen Ketelaars van de Leugenacademie weet te vertellen dat criminelen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis nog weleens clous over hun foute zaakjes prijs geven. ,,Zij vinden het leuk om spelletjes te spelen, want ze hebben graag het gevoel dat ze iedereen te slim af zijn. Dat versterkt hun zelfbeeld”, legt hij uit. Of Jan F. ook een narcist zou kunnen zijn, kan Ketelaars uiteraard niet beoordelen.
Ik duik ook nog even mijn eigen boekenkast in. En stuit weer op de werken van gedragseconoom Dan Ariely, die ons oneerlijke gedrag bestudeert. Zijn stelling: als we leugens kunnen goedpraten voor onszelf, dan zijn we sneller bereid om te sjoemelen. Bijvoorbeeld: sinds ik een minnares heb, zit ik veel lekkerder in mijn vel. En daar profiteert mijn vrouw ook van.
Zou Draap niet de ultieme rechtvaardiging voor Jan F. kunnen zijn? Die moslims hadden gewoon kunnen weten dat ze geen halal rundvlees aten. Ik heb niet gelogen, alleen de naam van mijn bedrijf omgedraaid.
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
