Collega in de schuld? Zó herken je hem
Meer dan de helft van de werkgevers heeft medewerkers met problematische schulden in dienst. Een probleem voor die bazen én collega’s, want regelmatig nemen zij hun problemen mee naar het werk.
Het weer, je vakantie of de kinderen. Allemaal veilige gespreksonderwerpen tijdens de lunchpauze. Maar vertel je ook over die nare dreigbrief van een incassobureau, of dat het water is afgesloten omdat je de rekening niet kon betalen? Veel werknemers met schulden proberen dit verborgen te houden voor hun baas en collega’s.
Anne den Hartog – hij adviseert bedrijven en de overheid hoe zij schuldenaren kunnen herkennen en helpen – vindt dat verzwijgen onverstandig. Zijn ervaring: het is al lastig genoeg om goede schuldhulp te vinden, je baas kan je juist helpen. ,,Jullie hebben hetzelfde belang: namelijk dat de financiële problemen zo snel mogelijk worden opgelost.”
Den Hartog was HR-leidinggevende bij de politie en heeft ook in die functie gezien dat schuldenaren een risico kunnen vormen. Ze functioneren vaak minder goed door stress en melden zich vaker ziek. Bovendien: als er loonbeslag wordt gelegd, betekent dat extra werk voor de baas. Daarnaast is het risico op diefstal groter en is de medewerker vatbaarder voor omkoping of chantage. ,,Mensen met grote financiële problemen zijn vaak radeloos, en een kat in het nauw maakt rare sprongen”, zegt Den Hartog.
Alert zijn
Hoeveel werknemers er met schulden rondlopen, is niet bekend. Wel is de schatting van het Nibud dat 62 procent van de werkgevers medewerkers in dienst hebben met financiële problemen. En een werknemer met schulden kost de baas zo’n 13.000 euro per jaar.
Alle reden dus om alert te zijn, vindt Den Hartog. Maar hoe? Volgens de expert zijn er signalen. ,,Iemand die nooit trakteert, kan schulden hebben. Zeker als hij ook nooit meedoet aan bedrijfsuitjes omdat hij ‘geen oppas kan krijgen’. Maar denk ook aan degene die nooit mee luncht, omdat hij dan liever een frisse neus haalt. Of bij een collecte altijd nét zijn portemonnee vergeten is. Werknemers met schulden vragen bovendien vaak om overwerk. Een kort lontje, stress of een slechte concentratie, kunnen ook duiden op schulden.”
Veel werkgevers negeren deze signalen en ontdekken de schulden pas als er loonbeslag wordt gelegd. Vaak zijn de schulden dan al hoog opgelopen. Dus: wat kun je doen als je als collega of baas vermoedt dat een collega geldproblemen heeft? Het advies van Den Hartog is om open het gesprek aan te gaan. ,,Je kunt je collega gewoon eens vragen of thuis alles wel goed gaat. En probeer de collega te bewegen zijn problemen te melden bij de leidinggevende, zodat die ook kan helpen.”
Reden voor ontslag?
Overigens hoeft dat niet altijd goed uit te pakken, geeft hij toe. Zo kan een werkgever besluiten iemand van bepaalde taken af te halen, zoals een winkelmedewerker die niet meer achter de kassa mag zitten.
Of schulden een reden kunnen zijn voor ontslag? In uitzonderlijke gevallen wel; als de schulden negatieve invloed hebben op iemands werk en hij weigert ze op te lossen. Of als een werknemer keer op keer loonbeslagen ontvangt.
Ook voor ambtenaren kan het te biecht gaan negatieve consequenties hebben. Hun kan plichtsverzuim worden verweten, legt arbeidsrechtadvocaat Maarten van Gelderen uit. Van een ambtenaar wordt verwacht dat die zich ook privé netjes gedraagt, omdat hij een voorbeeldfunctie heeft. Doet hij dat niet, dan kan hij een disciplinaire straf opgelegd krijgen, variërend van een berisping tot ontslag.
,,Schulden kunnen de geloofwaardigheid van een financieel rechercheur of een belastingambtenaar aantasten en hem chantabel maken. De rechter kan oordelen dat ontslag dan geoorloofd is”, stelt Van Gelderen. In het bedrijfsleven kan het hebben van schulden ook tot ontslag leiden. ,,Als je in de financiële sector werkt of op de financiële administratie van een bedrijf werkt, dan kunnen schulden en loonbeslagen om diezelfde redenen een grond voor ontslag zijn. De verleiding om een verkeerde beslissing te nemen is dan groot.”
‘Blij dat collega naar baas is gestapt’
Esther de Jong* krijgt financiële hulp van haar werkgever, een vervoersbedrijf. Ze heeft ongeveer 11.000 euro schuld.
“Tijdens mijn burn-out raakte ik verslaafd aan een kalmeringsmiddel. Van mijn huisarts kreeg ik niet meer, dus zocht ik mijn heil online. Dat kostte honderden euro’s per maand. Al snel raakte ik achter met mijn huur en zorgverzekering. Ik probeerde mijn schulden eerst te verbloemen door leningen af te sluiten bij Wehkamp. Toen dat ook niet meer lukte, begon het collega’s wel op te vallen. Ik at slecht en kon geen nieuwe kleren kopen. Toen ik op Facebook aangaf dat ik het leven niet meer zag zitten, is een collega van mij naar onze baas gestapt.
Hij reageerde opvallend goed op mijn verhaal. Ik werd eerst opgenomen vanwege mijn depressie. Maar toen ik terug kwam, bood mijn werkgever me direct hulp aan voor mijn schulden. Mijn werkgever heeft een bureau ingehuurd om samen met mij mijn financiën op orde te brengen. Ik ben daar erg dankbaar voor. Heb je schulden en een vast contract, dan raad ik je aan om naar je werkgever te stappen. Het kost hem immers ook geld als jij in de Ziektewet belandt. Ben je een goede kracht, dan is het ook in het belang van de werkgever om in je te investeren. Ik had mijn collega expliciet gevraagd niet naar mijn baas te stappen, maar achteraf ben ik maar wat blij dat ze dat wel heeft gedaan.”
* De naam Esther de Jong is op verzoek van de geïnterviewde gefingeerd. Haar echte naam is bekend bij de redactie.
‘Mijn werkgever vond het teveel gedoe’
Internationaal vrachtwagenchauffeur Jack* werd ontslagen vanwege zijn schulden. Deze zijn inmiddels oplopen tot een ton.
“Toen ik vanwege een hartinfarct tijdelijk thuis kwam te zitten, zakte ik terug in salaris. Het lukte me niet meer om mijn doorlopend krediet af te betalen. Ik ben tegen mijn baas altijd eerlijk geweest over mijn schuld. Zoiets kun je toch niet verbergen. Er werd ook beslag op mijn loon gelegd. Mijn vorige werkgever vond dat loonbeslag nogal een gedoe, en rekende iedere maand 2,50 administratiekosten. Maar ik behield in ieder geval mijn baan. Toen hij failliet ging, werd het bedrijf over genomen en kreeg ik een jaarcontract. Daarna werd ik ontslagen. Mijn nieuwe werkgever zei letterlijk dat hij ‘geen zin had in die schuldenproblematiek’. Hij wilde niets te maken hebben met loonbeslag en deurwaarders. Eentje is er een keer naar mijn werk gekomen.
Ik vond dat heel zuur. Want hij wist hoe hard ik mijn werk nodig had. Het is inmiddels vijf jaar verder en ik ben nog steeds werkloos. De schuld is alleen maar groter geworden, inmiddels een ton. Ik heb een vrouw en vier jonge kinderen en we moeten rondkomen van 90 euro leefgeld per week.”
Achternaam bekend bij redactie.
Collega in de schuld? Zo herken je hem
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
